Vla en zetmeel voor scholieren

Op woensdag 4 juli kwamen er ongeveer dertig vwo-leerlingen uit klas 5 en 6 naar de Bernoulliborg voor het Junior Honours College. In deze week gingen de dertig leerlingen, die geselecteerd waren op hun goede cijfers en motivatie, langs bij verschillende faculteiten.

Op de Bernoulliborg doen de leerlingen mee aan twee practica en krijgen ze een rondleiding door het science center van de universiteit, Science LinX. Bij het eerste practicum zijn de leerlingen zelf proefpersoon. De scholieren meten bij elkaar de hartslag via een ECG terwijl ze liggen, zitten en staan. Wat doet je hart eigenlijk als je snel opstaat na liggen?

Sommige scholieren lezen eerste uitgebreid de handleiding door, anderen gaan gelijk enthousiast ECG-stickers op hun enkels en pols plakken. Eerstejaars studenten Biologie en Life Science and Technology doen elk jaar hetzelfde practicum, maar voor deze middag is het een stukje ingekort.

Het tweede practicum gaat over koolhydraten. De leerlingen spugen in vanillevla om te kijken wanneer de vla het snelst dun wordt. De enzymen in je spuug knippen namelijk de suikers in de vanillavla in kleinere stukjes en daardoor wordt het vloeibaarder. Maar gaat dat sneller in warme of koude vla? Ook maken ze melk die geschikt is voor mensen met een lactose-intolerantie. Ze gebruiken een enzym om de lactose uit de melk te splitsen in suikers die makkelijker te verteren zijn. “Dus daarom moet ik kattenmelk kopen voor m'n kat,” zegt één van de leerlingen die hoort dat katten eigenlijk ook lactose-intolerant zijn.

Het leukste experiment is het mengen van zetmeel en water. Dat klinkt misschien saai, maar zetmeel gedraagt zich heel vreemd in water. Als je genoeg zetmeel mengt, merk je vanzelf dat je lastig kan roeren als je heel veel kracht zet, maar dat roeren heel gemakkelijk gaat als je er rustig doorheen gaat met je lepel. De meeste leerlingen vinden het ook heel gek, want het lijkt een vloeistof maar voelt vast aan. Veel van de leerlingen spelen dan ook uitgebreid met hun mengsel voordat ze verder moeten naar het volgende onderdeel van het programma. (zie voor een demonstratie van dit experiment dit filmpje.

De lezing van docent Fokie Cnossen van Kunstmatige Intelligentie gaat over talent en intelligentie. De meeste leerlingen vinden dat intelligentie wel is aangeboren, maar dat je er ook hard voor moet werken. Volgens Cnossen is juist dat harde werken belangrijk. Iemand kan wel aanleg hebben voor tennis, maar zonder goed te trainen wordt diegene nooit een tennistalent. Voor wetenschappers en onderzoekers is het net zo: zij trainen door te studeren en te experimenteren. Daarom is het maken van fouten ook helemaal niet erg. Je moet juist oefenen op de dingen waar je minder goed in bent, anders word je nooit beter.

De Engelstalige improv-comedygroep uit Groningen, Stranger Things Have Happened , zorgt voor een grappige afsluiting van de dag. Voor degenen die onbekend zijn met improv-comedy legt één van de Strangers het even kort uit: Het is net als De Lama's, maar dan met minder kale mannen. Met suggesties uit het publiek gaan de Strangers aan de slag. Als taxichauffeur in Appingedam hebben ze een lijk in de kofferbak, als geheim agenten maken ze het zwembad van het Witte Huis schoon en tijdens het einde van de wereld ruziën ze over wie de nieuwste iPad heeft. Dat heeft allemaal weinig met wetenschap te maken, maar ontspanning is ook belangrijk. En zijn veel ontdekkingen eigenlijk niet per ongeluk gedaan? Improviseren is een vaardigheid die ook voor onderzoekers handig is.

Verslag: Glenda Vasse, masterstudent faculteit Wiskunde en Natuurwetenschappen