Science LinX nieuws

In een onderzoek dat op 18 januari is gepubliceerd in het tijdschrift Nature Communications laten onderzoekers van de Rijksuniversiteit Groningen zien dat darmbacteriën het anti-parkinson medicijn levodopa kunnen omzetten in dopamine. Omdat dopamine niet via het bloed in de hersenen kan komen, maakt dit de behandeling van de ziekte van Parkinson minder effectief.

RUG-onderzoekers onder leiding van Sijbren Otto, RUG-hoogleraar Systems Chemistry, hebben een nieuwe klasse van gevouwen moleculen ontdekt die zich spontaan vormen uit eenvoudige bouwstenen. De resultaten zijn op 16 januari gepubliceerd in het Journal of the American Chemical Society.

Wetenschappers breken zich al tientallen jaren het hoofd over de aanmaak van alcohol door gistcellen, omdat ze hiermee een heleboel energie verspillen. Nu denken RUG-onderzoekers het antwoord te hebben: de productie van ethanol is een soort ‘veiligheidsklep’ die voorkomt dat de stofwisseling van de cellen overbelast raakt. De theorie, die op 7 januari 2019 is gepubliceerd in het tijdschrift Nature Metabolism, kan een grote impact krijgen. Deze verklaart namelijk ook waarom kankercellen energie verspillen door lactaat te maken.

Bij SRON Ruimteonderzoek in Groningen is een apparaat ontwikkeld dat infrarood licht van een specifieke golfengte uit een lichtstraal kan filteren, iets wat belangrijk is voor astronomische observaties. RUG-student Technische natuurkunde Carolien Feenstra speelde een hoofdrol: zij bouwde eerst een prototype, en toen het echte instrument, dat eind november is getest in Canada.

Wereldwijde pieken in de concentratie koolstof-14 die incidenteel optreden kunnen er voor zorgen dat gebeurtenissen exact aan één enkel jaar zijn te koppelen. Vervelend is alleen dat de oorzaak van deze pieken in de toekomst de wereld in chaos kan storten.

De Science LinX Nieuwsbrief voor december 2018

Microbiologen van de RUG en de universiteit van Lausanne laten zien via welk mechanisme de bacterie Streptococcus pneumoniae competent kan worden en waarom biofilms daarbij belangrijk kunnen zijn. Hun resultaten zijn op 27 november gepubliceerd in het tijdschrift Cell Reports.

Onderzoekers van de RUG hebben, samen met collega’s uit Duitsland en Spanje, een systeem ontdekt dat bestaat uit de combinatie van een porie en een transporteiwit. Hiermee kunnen cellen kalium importeren zelfs als de concentratie buiten de cel extreem laag is. De ontdekking is op 26 november gepubliceerd in het tijdschrift Nature Communications.

Wouter Roos, hoogleraar Moleculaire Biofysica aan de RUG, beschreef met collega’s uit onder meer Amsterdam en Utrecht als eerste de mechanische eigenschappen van deze exosomen uit bloedcellen. De resultaten zijn op vrijdag 23 november gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift Nature Communications.

Een jaar geleden ontdekten sterrenkundigen voor het eerst een bezoeker van buiten ons zonnestelsel, 'Oumuamua. Ondanks een observatietijd van maar liefst 33 uur bleek ‘Oumuamua te zwak om zichtbaar te zijn voor de Spitzer ruimtetelescoop. Toch konden sterrenkundigen hierdoor belangrijke conclusies trekken.

Een ambitieus plan om een gistcel te maken die cellulose kan omzetten in styreen, de bouwsteen voor polystyreen plastic, heeft het RUG-team dat meedeed in de jaarlijkse iGEM wedstrijd een gouden medaille opgeleverd.

Recensie: wetenschapsjournalist Esther Thole heeft het boek ‘Makers van leven’ geschreven, over het bouwen van leven en op de biologie geïnspireerde materialen om uit te leggen hoe dat gaat.

De Science LinX Nieuwsbrief voor november 2018

De Blaauw Sterrenwacht van de Rijksuniversiteit Groningen verwelkomde afgelopen zaterdag 27 oktober een recordaantal van 420 bezoekers voor de jaarlijkse Nacht van de Nacht.

Tijdens de Open Dag van de RUG op 9 november kun je op de Zernike Campus terecht met vragen over je profielwerkstuk in de profielwerkstuk-EHBO-truck.

Computergeheugen kan zuiniger werken door gebruik van ferro-elektrisch materiaal. Natuurkundigen van de RUG met bewijs dat dit ook echt mogelijk is. Het is op 22 oktober gepubliceerd in het tijdschrift Nature Materials.

Natuurkundigen van de RUG werken aan een zogeheten memristor, een soort weerstand met geheugen, die de werking van zenuwcellen nabootst. Zij presenteerden hun resultaten in een artikel dat op 21 oktober verscheen in het Journal of Applied Physcis.

Raffaella Carloni gebruikt spieren als inspiratiebron voor de bouw van kunstmatige spieren van nanovezels, die samengebundeld kunstmatige myofibrillen en spiervezels vormen. Dit Europese onderzoeksproject gaat op 15 oktober officieel van start met een kick-off aan de RUG.

Dit jaar is in Groningen tijdens het Weekend van de Wetenschap opnieuw Zpannend Zernike georganiseerd – dat inmiddels ook in de binnenstad plaatsvindt.

RUG onderzoekers onder leiding van chemisch bioloog Giovanni Maglia hebben een nanoporie systeem ontwikkeld dat verschillende stofwisselingsproducten tegelijkertijd kan meten binnen enkele seconden. Het elektrische signaal dat de meting produceert is eenvoudig te verwerken via diagnostische apparatuur die thuis gebruikt kan worden.

Biologen van de RUG hebben voor het eerste een systematisch onderzoek gedaan naar leucisme (het geheel of gedeeltelijk ontbreken van zwarte en bruine pigmenten in de veren) bij vogels en ontdekten dat dit vaker voorkomt in steden dan in bossen. Hier is een aantal mogelijke verklaringen voor, sommige daarvan kunnen van belang zijn voor menselijke stadsbewoners.

In internationaal team van onderzoekers, onder leiding van natuurkundigen uit het Zernike Institute for Advanced Materials van de RUG, heeft een manier gevonden om kwantum bits te maken die fotonen uitzenden met een golflengte die bijna geschikt is voor standaard glasvezels.

De Science LinX Nieuwsbrief voor oktober 2018

Natuurkundigen van de RUG hebben een schakeling van dubbellaags grafeen gemaakt waarin elektronenspins lang blijven bestaan en waarin de richting van die spin is te controleren met elektriciteit. Dit kan de weg openen naar toepassingen zoals logische circuits die met spins werken.

Een samenwerkingsproject van de RUG, hogeschool NHL Stenden en enkele bedrijven leverde een groene grondstof op voor een speciaal type 3D printer. Het wetenschappelijke artikel hierover verscheen begin dit jaar, maar is nu verfilmd voor het Journal of Visualized Experiments.

ACTIE ←→ REACTIE lab tijdens Noorderzon 2018

Natuurkundigen van de RUG hebben, samen met collega’s van de universiteit van Manchester (VK) een methode ontwikkeld om de richting van elektronenspins te controleren in schakelingen. Deze controle van de spin maakt het mogelijk om efficiënte en goedkope spintronica elektroden te maken die een toepassing kunnen vinden in magnetisch RAM geheugen.

Een internationaal consortium onder leiding van chemisch ingenieur Erik Heeres van de RUG heeft een Europese subsidie van 4 miljoen euro ontvangen om een nieuwe, efficiëntere manier te ontwikkelen voor de productie van vloeibare brandstof uit biomassa. Over vier jaar moet het nieuwe proces op laboratoriumschaal werken.

Het RUG team dat dit jaar meedoet aan de ‘International Genetically Engineered Machine’ wedstrijd, waarin studententeams via synthetische biologie organismen nieuwe eigenschappen geven, is deze week fulltime aan de slag gegaan. Ze willen gistcellen leren cellulose om te zetten in styreen, een bouwsteen voor plastic.

Sterrenkundigen van de RUG hebben in de halo van de Melkweg sporen gevonden van oude samensmeltingen. Vijf groepjes sterren lijkt afkomstig van de fusie met kleine sterrenstelsels, terwijl een grote ‘klodder’ van enkele honderden sterren afkomstig lijkt van een grotere fusie.

In Chemical & Engineering News was er twee keer aandacht voor een publicatie van Ben Feringa: over een spier die wordt aangedreven door moleculaire motoren en een nieuwe, groene katalysemethode om nuttige bouwstenen voor plastic en pillen te maken.

Secretaresse Tineke Kalter was de eerste RUG-medewerker die hoorde dat Ben Feringa de Nobelprijs had gewonnen. Het effect is na een jaar nog duidelijk merkbaar. ‘We krijgen nog steeds tientallen verzoeken per dag.’

Egbert Boekema heeft – na een toevallige start – bijna zijn hele wetenschappelijke carrière hoofdzakelijk gewerkt aan één probleem: het oplossen van de structuur van de eiwitten die zorgen voor fotosynthese. Op 27 september neemt hij afscheid, twee weken later is zijn laatste werkdag.

Het Origins Center moet vragen over het ontstaan van leven, op aarde en in het heelal gaan beantwoorden die uit de Nationale Wetenschapsagenda komen. Verschillende Groningse onderzoekers spelen hier een rol in. Deel 1 van een serie: de achtergrond van het Origins Center.

De RUG en Science LinX presenteren vijf illustraties van motor-moleculen gemaakt door Ben Feringa

Ben Feringa ontvangt de Nobelprijs voor Chemie 2016

Bart van Wees, hoogleraar fysica van nanodevices aan de RUG en verbonden aan het Zernike Institute for Advanced Materials, is dit jaar een van de vier ontvangers van de NWO-Spinozapremie, de hoogste onderscheiding in de Nederlandse wetenschap. Zijn onderzoek komt voort uit nieuwsgierigheid naar het gedrag van elektronen in nieuwe materialen, maar altijd met een half oog gericht op toepassingen.

Science LinX presenteert drie grafeen filmpjes.,

Korte film over het onderzoek van Sijbren Otto, die via chemische evolutie leven wil maken in het lab.