Science LinX nieuws

Een heel goed materiaal voor de productie van zonnecellen is formamidinium lood jodide, maar het is lastig om hiermee een goede, stabiele kristalstructuur te maken. RUG onderzoekers onder leiding van hoogleraar Fotofysica en Opto-elektronica Maria Antonietta Loi lijken de oplossing te hebben gevonden.

De zeldzame Seychellen rietzanger leeft in groepen. In elke groep bevinden zich één dominant mannetje en één dominant vrouwtje die zich voortplanten. Als er in de groep helpers zijn die assisteren bij het broeden en voeren van de jongen, verouderen de dominante vrouwtjes minder snel en leven ze langer. Dit blijkt uit onderzoek van biologen van de Rijksuniversiteit Groningen en van de universiteiten van East Anglia, Leeds, Sheffield en Wageningen. De resultaten, gepubliceerd in het wetenschappelijk tijdschrift Nature Communications, laten zien hoe gemeenschappelijke zorg voor nageslacht kan zorgen voor een langere levensverwachting. Dit komt ook voor bij andere diersoorten, inclusief de mens.

Chemici van de RUG zijn er in geslaagd om een groot aantal door licht aangedreven motoren samen te brengen in een soort kooi-achtige vaste 3D structuur, een metaal-organisch raamwerk. De ontdekking is op 18 maart gepubliceerd in het tijdschrift Nature Nanotechnology.

Vorige week werd bekend dat adjunct hoogleraar Patrick van der Wel van de RUG een subsidie van 250.000 euro heeft ontvangen van het Campagneteam Huntington, een organisatie die via crowdfunding geld ophaalt voor wetenschappelijk onderzoek naar de ziekte van Huntington.

Met behulp van vaste stof NMR heeft RUG adjunct hoogleraar Patrick van der Wel samen met collega’s van de universiteit van Pittsburgh (VS) ontdekt hoe cytochroom c een signaal in gang zet dat cellen aanzet om zichzelf te doden.

Microbiologen van de RUG hebben, in samenwerking met collega’s uit Litouwen, een nieuwe antimicrobieel peptide ontdekt dat stabiel is bij hoge temperaturen.

In een nieuw onderzoek, dat in twee artikelen verscheen in het tijdschrift eLife, heeft Cristina Paulino, hoofd van de afdeling cryo-EM aan de RUG, uitgezocht hoe een eiwitfamilie ionen, vetten of allebei kan transporteren.

RUG student Biomedical Engineering Sander Hekkelman ontwierp een ‘exoskelet’ dat een vinger kan ondersteunen.

De Science LinX Nieuwsbrief voor maart 2019

Onderzoekers van de RUG en de universiteit van Manchester laten zien hoe je die overdracht van elektronenspins naar een niet-geleidende magneet het best kunt onderzoeken, in een artikel dat op 21 februari is gepubliceerd in het tijdschrift Applied Physics Letters.

In de werkplaats van SRON Groningen hebben wetenschappers en technici drie telescopen in elkaar gezet die gaan zoeken naar de optische tegenhanger van de bron van zwaartekrachtgolven.

In september 2017 startte SUSTAIN, een door Science LinX geleid EU project waarin middelbare scholieren en hun docenten in Nederland, Spanje en Cyprus zelf onderzoek gaan doen als ‘burgerwetenschappers’. Projectleider Maaike de Heij legt uit wat er inmiddels bereikt is.

RUG-onderzoekers hebben nanoporiën ontwikkeld waarmee ze direct de massa van kleine eiwitjes (peptiden) kunnen meten. Een artikel over deze ontdekking is op 19 februari jl. gepubliceerd in het tijdschrift Nature Communications.

VSC, de sectororganisatie van wetenschapsmusea en science centers waar ook Science LinX bij aangesloten is, vraagt om het instellen van een speciaal fonds of een regeling voor het financieren van goede wetenschapscommunicatie.

Of ze nu rood zijn of geel, soms zelfs wit, klaprozen hebben een heldere, intense kleur. RUG wetenschappers Casper van der Kooi en Doekele Stavenga gebruikten microscooponderzoek en een wiskundig model dat de beschrijft hoe licht zich gedraagt in de bloemblaadjes om uit te zoeken hoe de levendige kleuren tot stand komen.

Germaneen is een tweedimensionale vorm van germanium en lijkt op grafeen. Het is alleen niet stabiel buiten de vacuümkamers waarin het wordt gemaakt, zodat het tot nu toe niet mogelijk was de elektronische eigenschappen te meten. Nu heeft een groep wetenschappers onder leiding van RUG-hoogleraar Justin Ye een manier gevonden om een stabiele meetopstelling met germaneen te maken.

Het polymeer PVDF (Polyvinylideenfluoride) dat ferroelektrische eigenschappen heeft is te gebruiken om informatie op te slaan en kan als condensator energie opslaan. Onderzoekers van de RUG een blok co-polymeer gemaakt met PVDF die de eigenschappen intact laat, maar het mogelijk maakt om de eigenschappen van het materiaal af te stellen.

Spintronica is een veelbelovend energiezuinig alternatief voor gewone microelectronica. Maar om een spinstroom op te wekken is een relatief grote magneet nodig. Een alternatieve methode gebruikt een speciaal type moleculen, maar daarbij is het de vraag of dit echt werkt. RUG promovendus Xu Yang heeft een theoretisch model ontwikkeld dat beschrijft hoe je dit kunt testen.

Een groen alternatief voor PET is PEF, gemaakt van furanen uit biomassa. Alleen, om die furanen te polymeriseren tot lange ketens zijn giftige katalysatoren nodig en een hoge temperatuur. Nu hebben RUG scheikundigen onder leiding van prof. dr. Katja Loos een enzym gevonden om deze polymerisatie uit te voeren.

In een onderzoek dat op 18 januari is gepubliceerd in het tijdschrift Nature Communications laten onderzoekers van de Rijksuniversiteit Groningen zien dat darmbacteriën het anti-parkinson medicijn levodopa kunnen omzetten in dopamine. Omdat dopamine niet via het bloed in de hersenen kan komen, maakt dit de behandeling van de ziekte van Parkinson minder effectief.

RUG-onderzoekers onder leiding van Sijbren Otto, RUG-hoogleraar Systems Chemistry, hebben een nieuwe klasse van gevouwen moleculen ontdekt die zich spontaan vormen uit eenvoudige bouwstenen. De resultaten zijn op 16 januari gepubliceerd in het Journal of the American Chemical Society.

Wetenschappers breken zich al tientallen jaren het hoofd over de aanmaak van alcohol door gistcellen, omdat ze hiermee een heleboel energie verspillen. Nu denken RUG-onderzoekers het antwoord te hebben: de productie van ethanol is een soort ‘veiligheidsklep’ die voorkomt dat de stofwisseling van de cellen overbelast raakt. De theorie, die op 7 januari 2019 is gepubliceerd in het tijdschrift Nature Metabolism, kan een grote impact krijgen. Deze verklaart namelijk ook waarom kankercellen energie verspillen door lactaat te maken.

Bij SRON Ruimteonderzoek in Groningen is een apparaat ontwikkeld dat infrarood licht van een specifieke golfengte uit een lichtstraal kan filteren, iets wat belangrijk is voor astronomische observaties. RUG-student Technische natuurkunde Carolien Feenstra speelde een hoofdrol: zij bouwde eerst een prototype, en toen het echte instrument, dat eind november is getest in Canada.

Wereldwijde pieken in de concentratie koolstof-14 die incidenteel optreden kunnen er voor zorgen dat gebeurtenissen exact aan één enkel jaar zijn te koppelen. Vervelend is alleen dat de oorzaak van deze pieken in de toekomst de wereld in chaos kan storten.

In Chemical & Engineering News was er twee keer aandacht voor een publicatie van Ben Feringa: over een spier die wordt aangedreven door moleculaire motoren en een nieuwe, groene katalysemethode om nuttige bouwstenen voor plastic en pillen te maken.

Secretaresse Tineke Kalter was de eerste RUG-medewerker die hoorde dat Ben Feringa de Nobelprijs had gewonnen. Het effect is na een jaar nog duidelijk merkbaar. ‘We krijgen nog steeds tientallen verzoeken per dag.’

Egbert Boekema heeft – na een toevallige start – bijna zijn hele wetenschappelijke carrière hoofdzakelijk gewerkt aan één probleem: het oplossen van de structuur van de eiwitten die zorgen voor fotosynthese. Op 27 september neemt hij afscheid, twee weken later is zijn laatste werkdag.

Het Origins Center moet vragen over het ontstaan van leven, op aarde en in het heelal gaan beantwoorden die uit de Nationale Wetenschapsagenda komen. Verschillende Groningse onderzoekers spelen hier een rol in. Deel 1 van een serie: de achtergrond van het Origins Center.

De RUG en Science LinX presenteren vijf illustraties van motor-moleculen gemaakt door Ben Feringa

Ben Feringa ontvangt de Nobelprijs voor Chemie 2016

Bart van Wees, hoogleraar fysica van nanodevices aan de RUG en verbonden aan het Zernike Institute for Advanced Materials, is dit jaar een van de vier ontvangers van de NWO-Spinozapremie, de hoogste onderscheiding in de Nederlandse wetenschap. Zijn onderzoek komt voort uit nieuwsgierigheid naar het gedrag van elektronen in nieuwe materialen, maar altijd met een half oog gericht op toepassingen.

Science LinX presenteert drie grafeen filmpjes.,

Korte film over het onderzoek van Sijbren Otto, die via chemische evolutie leven wil maken in het lab.