Stabiliteit van leerkrachtverwachtingen

Project onder begeleiding van Dr. Anneke Timmermans (a.c.timmermans@rug.nl)

Alle leerkrachten wordt tijdens hun opleiding op het hart gedrukt dat het belangrijk is om hoge verwachtingen van leerlingen te hebben (e.g., Rubie-Davies, 2015), omdat deze hoge verwachtingen als een zelf-vervullende profetie kunnen werken waardoor de prestaties van leerlingen beter worden (e.g., Jussim & Harber, 2005; Raudenbush, 1984; Timmermans & Rubie-Davies, 2018). Er wordt al meer dan 50 jaar onderzoek wordt gedaan naar verwachtingen van leerkrachten en de invloed daarvan op (voornamelijk) prestaties.

Toch is er nog maar heel weinig kennis over vermogen van leerkrachten om hun initiële verwachtingen van een leerling aan te passen indien die leerling in de loop van het schooljaar laat zien (in prestaties en gedrag) juist meer of minder aan te kunnen (Timmermans, Rubie-Davies, & Wang, under review). Gegeven de beperkte omvang van de effecten van verwachtingen op prestaties van leerlingen (Raudenbush, 1984), stelt Brophy (1983) dat leerkrachten nieuwe informatie gebruiken om hun verwachtingen steeds weer aan te passen. Daarentegen stellen andere onderzoekers dat leerkrachten veelal vasthouden aan hun eerste indrukken en dat daardoor verwachtingen stabiel zijn (e.g., Babad, 2009; Kuklinski & Weinstein, 2000). Sociaal psychologisch onderzoek laat ook zien dat het eenvoudig is om nieuwe informatie die strijdig is met een verwachting eenvoudig genegeerd kan worden of dat ambigue informatie geïnterpreteerd kan worden zodanig dat het bij de huidige verwachting aansluit (Jussim, 1986).

Stabiliteit van leerkrachtverwachtingen zou een mooi aangrijpingspunt zijn voor een innovatief onderzoeksvoorstel met zowel grote praktijk- als wetenschappelijke relevantie. Er zijn binnen dit thema naar interesse nog vele verschillende accenten te leggen. Enkele voorbeelden hiervan zijn:

• Kan de ene leerkracht verwachtingen makkelijker aanpassen dan anderen?
• Hangen verschillen in stabiliteit van verwachtingen samen met kenmerken van de leerkracht (bijvoorbeeld zijn/haar zelfvertrouwen of andere overtuigingen)?
• In welke mate is stabiliteit van verwachtingen gerelateerd aan verschillende didactische aspecten (verlengde instructie, plaats van leerlingen in de klas, feedback, motivationeel klimaat)?
• In hoeverre zijn verwachtingen stabieler voor bepaalde groepen leerlingen (bijvoorbeeld voor gestigmatiseerde groepen) en welk mechanisme speelt hierin een rol (i.k.v. kansengelijkheid)?

Werkveld: bij voorkeur basis- of voortgezet onderwijs (of hbo pabo of alo)
Affiniteit: kwantitatieve onderzoeksmethoden (daarbinnen verschillende benaderingen mogelijk)