Automatiseringsproblemen bij rekenen, toetsing en signalering

Project onder begeleiding van Niek Frans (n.frans rug.nl)

Het snel en foutloos oproepen van rekenfeiten (bijv. dat 6 + 3 = 9) is een belangrijke basisvaardigheid in de verdere ontwikkeling van rekenvaardigheid. Bij kinderen met ernstige rekenproblemen blijft deze geautomatiseerde kennis vaak uit of ontwikkelt zich pas op late leeftijd. Aangezien dit gebrek in automatisering als een van de meest stabiele kenmerken wordt gezien van een specifieke leerstoornis in rekenen (dyscalculie), is vroege identificatie van deze problemen bijzonder belangrijk. Beschikbare toetsen die automatisering meten worden slechts beperkt ingezet en geven vaak een gescheiden uitkomst voor snelheid (bijv. hoe lang doet een leerling over een toets) en accuratesse (hoeveel sommen lost een leerling goed op). We weten dat snelheid en accuratesse inherent gekoppeld zijn en niet alleen afhankelijk zijn van de vaardigheid van de leerling, maar ook van de kenmerken van de toetsopgaven. Door snelheid en accuratesse los van elkaar te evalueren missen we belangrijke informatie in de evaluatie van rekenvaardigheden. Door kenmerken van opgaven mee te nemen in deze evaluatie kunnen we leerkrachten rijkere diagnostische informatie bieden en kunnen we resultaten op verschillende toetsen over de tijd vergelijken. Hiermee zou het mogelijk zijn om individuele groei in beide vaardigheden over de tijd te volgen.

Sinds een aantal decennia zijn er psychometrische modellen ontwikkeld die snelheid en accuratesse gezamenlijk evalueren. Tot op heden blijven praktische toepassingen van dit soort modellen echter uit. Met de snelle opkomst van digitale toetsen sinds de pandemie is procesinformatie zoals snelheid voor de meeste toetsen vrij beschikbaar en wordt de vraag hoe we deze informatie kunnen gebruiken om het toetsproces te verbeteren bijzonder relevant. Samen met CitoLab en de Universiteit van Twente willen we uitzoeken hoe we deze procesdata kunnen gebruiken in de identificatie en het volgen van automatiseringsproblemen bij leerlingen. In dit project zit een psychometrische component in het incorporeren van snelheid en accuratesse in een gezamenlijk meetmodel, alsmede een inhoudelijke component in o.a. 1) het volgen van de individuele ontwikkeling op beide vaardigheden, 2) het koppelen van metingen aan strategiegebruik bij leerlingen en 3) de communicatie van informatie uit procesgegevens naar leerkrachten. Het project zou uiteindelijk moeten leiden tot innovaties in toetsen van het leerlingvolgsysteem.

We zijn op zoek naar kandidaten met enige kennis van statistiek en psychometrie (of de wens om zich op dit gebied te ontwikkelen). Bij voorkeur werkzaam in het primair onderwijs.