Melgert in Medicines

Dr. Barbro Melgert, afdeling Pharmacokinetics, Toxicology and Targeting van het Groningen Research Institute of Pharmacy heeft recentelijk met haar farmaceutisch immunologisch onderzoek gestaan in Medicines (Nieuwsorgaan van FIGON) d.d. 5 december 2014:

Het Groningen Research lnstitute for Pharmacy (GRIP) heeft in 2010 een stimulans gegeven aan het farmaceutisch-immunologische onderzoek en onderwijs door binnen de basiseenheid farmacokinetiek, toxicologie en targeting, de onderzoeksgroep farmaceutische immunologie te faciliteren. Barbro Melgert leidt deze groep, die zich richt op het gebruik van het immuunsysteem als geneesmiddelbron en het vinden van nieuwe targets voor geneesmiddelen binnen het aangeboren immuunsysteem. Zij richt zich met name op het functioneren van macrofagen in verschillende longziektes en probeert dysfunctionele reacties van macrofagen in deze longziektes te verklaren. Op basis van deze kennis ontwikkelt Melgerts team nieuwe therapieën die specifiek de functies van macrofagen moduleren.

MACROFAGEN

Macrofagen zijn met name bekend om hun uitstekende verdediging tegen microorganismen. Hun grote aanwezigheid in de longen wordt daarom gezien als bescherming tegen ingeademde micro-organismen. Recent immunologisch onderzoek toonde aan dat macrofagen niet alleen efficiënte opruimers van micro-organismen zijn, maar ook een belangrijke bijdrage leveren aan het remmen van ontstekingen en het herstellen van weefsels. Daarmee lijken macrofagen de belangrijkste beschermers van de longfunctie: ze maken indringers zo snel mogelijk onschadelijk en zorgen er eveneens voor dat dit met zo min mogelijk weefselschade gebeurt, waardoor het uitwisselen van gassen zo kort mogelijk verstoord wordt. De coördiatie van deze totaal verschillende functies door één celtype is een subtiel samenspel tussen verschillende subtypen van macrofagen en signalen die het weefsel afgeeft bij infectie of schade. Bij verschillende longziektes blijkt dat dit subtiele samenspel ontregeld is en dat macrofagen bijdragen aan het ontstaan en de progressie van de aandoeningen. Onderzoek van Melgerts groep laat bijvoorbeeld zien dat astma wordt gekarakteriseerd door een overmaat aan macrofagen met een weefselherstel-fenotype en dat die macrofagen met name bij vrouwen bijdragen aan de ernst van de ziekte. Bij chronisch obstructief longlijden (COPD) zijn er juist te veel macrofagen die bijdragen aan afbraak van bindweefsel en daarmee longweefsel, waardoor oppervlak voor gasuitwisseling verloren gaat. Bij fibrose dragen macrofagen bij aan overmatige afzetting van taai bindweefsel in de longen, waardoor de gasuitwisseling gehinderd wordt.

BIOLOGICALS

Macrofagen beïnvloeden met componenten van het immuunsysteem zelf (biologicals) of kleine chemische moleculen is een onontgonnen gebied en past in de trend het immuunsysteem te gebruiken als geneesmiddelbron. Immunologische mediatoren, zoals antilichamen, cytokines en groeifactoren, worden in toenemende mate gebruikt als geneesmiddelen. In de periode 2003-2013 was 30 tot 50 procent van de nieuwe geneesmiddelen een biological en tezamen zijn ze verantwoordelijk voor 20 procent van de totale omzet aan geneesmiddelen wereldwijd. Kennis van immunologie is daarom onmisbaar geworden voor de farmacie en belangrijk om apothekers op te leiden die met deze nieuwe klasse van geneesmiddelen moeten kunnen omgaan.