SGP jaaroverzicht 1997

Uit: B. de Boer, P. Lucardie, I. Noomen en G. Voer­man, 'Kroniek 1997. Overzicht van de partijpolitieke gebeurte­nissen van het jaar 1997' in: G. Voerman (red.), Jaarboek 1997, Documentatiecentrum Nederlandse Politieke Partijen (Groningen 1998), 13-90, aldaar 78-83.

Inleiding

Voor de SGP was 1997 een productief jaar. Er vonden vele par­tijbijeenkom­sten plaats: congressen, symposia en discussiebij­eenkom­sten. Het par­tijblad De Banier kreeg een nieuw jasje en werd een paar keer aan alle leden toegezon­den om het aantal abonnees te vergroten. Dit leverde onge­veer 650 nieuwe abonne­menten op.

Jubileum en afscheid van L. van der Waal

Op 25 januari vierde L. van der Waal zijn koperen jubileum als afgevaardig­de van SGP, GPV en RPF in het Europees Parlement met een symposium, getiteld 'Pelgrim in Europa'. Niet alleen binnen de SGP maar ook vanuit de zusterpartijen GPV en RPF was er veel waarde­ring voor het functioneren van Van der Waal. GPV-Europarle­men­tariër J. Blokland prees zijn 'politiek pro­fiel dat voor alle drie de partijen herkenbaar' was geweest, waar­door hij het vertrouwen van de gehele achterban genoot (Refor­matorisch Dagblad, 28 januari 1997). J.W. van Houdt, journa­list van het Nederlands Dag­blad, presenteerde op het symposium het door hem geschreven, aan Van der Waal gewijde boekje Plichtsbetrach­ting. Deze publicatie deed nogal wat stof op­waaien door de uitlatin­gen die Blokland erin deed over de samenwerking met de SGP (zie hiervoor in deze Kroniek onder GPV). Eind mei maakte Van der Waal bekend dat hij zich in verband met zijn leeftijd als parlemen­tariër uit het Euro­pees Parle­ment terugtrok. In 1994 had hij bij het aanvaar­den van het lijsttrek­kerschap voor de Europese verkie­zingen al het voorbe­houd gemaakt dat hij de mandaatsperiode van vijf jaar misschien niet vol wilde maken. De RPF-er R. van Dam volgde hem in september op.

Algemene vergadering

Op 22 februari kwam de algemene vergadering bijeen. Tijdens het huishou­delijk gedeelte bogen de aanwezigen zich over een voorstel van de kiesver­eniging Zwolle, waarin werd uitge­spro­ken dat 'het overheidsambt van de vrouw... niet in overeen­stemming met Gods Woord' is (De Banier, 6 maart 1997). Daarom moesten vrouwen te allen tijde ook geweerd worden van gemeen­schap­pelijke kandida­ten­lijsten met GPV en RPF. Het hoofd­be­stuur had dit voor­stel van een negatief pread­vies voorzien en wilde in bij­zonde­re gevallen vrouwen op - welis­waar onver­kiesbare - plaat­sen op samenwer­kingslijs­ten toestaan. De vergadering nam het stand­punt van het hoofd­bestuur over en wees het voor­stel-Zwolle met tweeder­de meer­derheid af (zie voor de invloed van het SGP-vrouwen­stand­punt op de samen­wer­king met GPV en RPF ook onder GPV in deze Kro­niek).

Tweede-Kamerfractie­voorzitter B.J van der Vlies, die door de aanwe­zigen vrijwel unaniem als lijst­trekker was herkozen, ging in zijn toespraak getiteld Het wankelt al, wat zeker is in op de naderende verkiezingen. Hij betreurde het dat de samenwer­king met GPV en RPF onder druk was komen te staan. Volgens hem kwam dat niet doordat de SGP anders was gaan denken over de vrou­wenkwestie, maar veeleer doordat de beide andere partijen nu minder van zijn partij accep­teerden op dit gebied. Van der Vlies benadrukte het belang van een gezamenlijk optreden: 'SGP, GPV en RPF heb­ben wat met elkaar, gelet op de nood van de tijd en de poli­tieke krachts­verhoudin­gen', aldus Van der Vlies (Reforma­to­risch Dagblad, 24 februa­ri 1997).

De buitenwacht en de vrouwenkwestie

In maart laaide kort de discussie op over de vraag in hoeverre de SGP onrechtmatig handelde met haar standpunt over de gerin­ge poli­tieke partici­patie van vrouwen (zie hiervoor ook de Jaaroverzichten 1993-1996). Aanlei­ding was het verslag dat werd uitge­bracht aan minister Melkert (PvdA) van Sociale Zaken en Werkgelegen­heid ­door een com­mis­sie, die de uitvoering van het door Neder­land onder­te­kende VN-verdrag tegen discrimi­natie van vrouwen moest contro­leren. Deze com­mis­sie - onder voorzitter­schap van het oud-Tweede-Kamerlid van D66 mevr. L.S. Groen­man - was tot de con­clusie geko­men dat op grond van het VN-ver­drag het kabinet de SGP zou kunnen ont­bin­den. SGP-leider Van der Vlies wees er in een reactie op dat bij de rati­ficatie van het verdrag door de Tweede Kamer in 1990 de toenmalige PvdA-staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid mevr. E. ter Veld had gesteld dat 'de wetgever op dit gebied terughou­dendheid paste' (Refor­mato­risch Dagblad, 19 maart 1997) en dat bij kerken en poli­tieke partijen andere grondrechten prevaleer­den boven het grondrecht van de gelijke behandeling (zie met betrekking tot de kwestie van het partij­lidmaatschap voor vrouwen hier ook onder 'herzie­ning statuten en algemeen reglement').

Herziening statuten en algemeen reglement

Onder meer omdat de statuten en reglementen van de SGP op meer­de­re punten niet meer voldeden aan de eisen van het Bur­gerlijk Wetboek, was in januari 1996 een commissie ingesteld die een herzie­ning moest voorbereiden (zie Jaaroverzicht 1996). Op 27 septem­ber 1997 kwam een huishoudelijke verga­dering van de partij bijeen om zich over de wijzigingen uit te spre­ken. Met grote meerderheid aan­vaardden de aanwezigen de voor­stellen. Dit hield onder meer in dat de partijor­ga­nisatie gedecentrali­seerd werd, met een relatief grote vrij­heid voor de plaatse­lijke kiesver­enigingen of afde­lingen. Dit laatste woord was nieuw in de statuten; men volgde hiermee de termino­logie van het Bur­ger­lijk Wetboek. Verder werd het begrip 'al­ge­mene vergadering' of 'par­tijdag' vervan­gen door 'jaar­ver­gade­ring'. Een voor­stel van de kiesvereniging Dor­drecht om het artikel te schrap­pen waarin was vastgelegd dat lidmaat­schap van het hoofd­be­stuur onverenigbaar was met het lidmaat­schap van de beide Kamers der Staten-Generaal en het Europees Parle­ment, haalde het niet. Ook het voorstel van de kiesver­eniging Goes om de zittings­termijn van hoofdbestuursle­den te beperken tot drie maal vijf jaar, werd niet aangenomen.

Een klein aantal kies­verenigingen stemde tegen de nieuwe sta­tuten, omdat ze verwij­zingen bevatten naar het buitengewoon lidmaatschap waarin de participatie van vrouwen binnen de par­tij geregeld werd (zie Jaar­overzicht 1996). De kiesvereniging Elburg-Doornspijk had voorgesteld het artikel over het buiten­gewoon lidmaatschap in zijn geheel te schrap­pen. Dit voorstel kwam op de vergade­ring echter niet aan de orde, omdat het algemeen reglement bepaalde dat artike­len die nog geen drie jaar in de statuten waren opgenomen, niet voor wijziging in aanmerking kwa­men. Het buiten­gewoon lidmaat­schap was pas in januari 1996 in de statuten geregeld. De nieuwe statuten en het algemeen reglement zouden per 1 septem­ber 1998 in werking treden.

Gemeenteraadsverkiezingen 1998

Bij de voorbereiding van de gemeenteraadsverkiezingen in 1998 leidde het standpunt van de SGP ten aanzien van de kandidaatstelling van vrouwen tot haperingen in de samenwerking met GPV en RPF (zie hiervoor tevens onder GPV in deze Kro­niek). In april pu­bliceerde de SGP het Raamwerk-verkiezingspro­gramma gemeente­raadsver­kiezin­gen. In november gingen de SGP en het CDA in Jacobswou­de nauw samenwerken. M. van der Zwan, jeugdwerk­advi­seur van de SGP, kwam op de zevende plaats van de CDA-kan­di­daten­lijst te staan. Voor een zelfstan­dige lijst was de partij namelijk niet groot genoeg.

Kandidaatstelling Tweede-Kamerverkiezingen

Op de algemene vergadering van februari presenteerde partij­voorlich­ter H. van der Wal de plannen die de campagnecommissie had ontwik­keld met het oog op de verkie­zingen van 1998. Hij riep de partij op bij de kandidaat­stel­ling plaats te maken voor de jonge garde, die met 'jeugdig elan een nieuwe stijl' kon ontwikkelen (Reformato­risch Dagblad, 24 februari 1997). Tijdens deze bijeenkomst werd zoals reeds vermeld Van der Vlies als lijsttrekker aangewezen. Deze procedure stond los van de opstelling van de kandidaten­lijst.

In oktober stuurde de SGP de advies-kandidatenlijst voor de komende Tweede-Kamerverkiezingen naar de kiesvereni­gingen. Op de lijst was inderdaad een aanzienlijke verjonging doorge­voerd. De 29-jarige C.G. van der Staaij bezette de derde plaats, direct na Van der Vlies en J.T. van den Berg. De 47-jarige G.R.J. van Heukelom, die bij de vorige verkiezingen deze plaats had ingenomen, werd hiermee gepasseerd. Hij werd te oud bevonden. De nummers zes en acht waren gereser­veerd voor respec­tieve­lijk de 27-jarige E. Dijk­graaf en de 29-jarige A. Weggeman. Met deze verjon­ging volgde de partij een advies van de commis­sie Onder­zoek stem­menver­lies, die na de verkie­zingen van 1994 was ingesteld. Men hoopte hiermee de staat­kun­dig gereformeerde jeugd beter te bereiken. In januari 1998 zou het hoofdbestuur de definitieve lijst vaststellen.

Ontwerpprogramma Tweede-Kamerverkiezingen

In november verscheen het ontwerpverkie­zingsprogramma Woord houden. De titel was geko­zen om aan te geven dat de SGP be­trouw­baar was en bovendien 'Het Woord' - dat wil zeggen de bijbel - als richtlijn van haar handelen nam. In het pro­gram - dat zich in brief­vorm tot de kiezers richtte - stonden vijf thema's cen­traal: de nood­zaak van een publieke christe­lijke moraal; eerbied voor het leven; meer gemeenschapszin; zorg voor de schepping; en kritiek op de 24-uursecono­mie. Opval­lend in het program was verder een pleidooi voor het herinvoe­ren van de doodstraf. De SGP-jonge­ren zonden in december een reac­tie naar de programcommissie, waarin ze pleitten voor meer aan­dacht voor de 'economie van het genoeg'. Tevens meenden ze dat in het program een meer toe­komst­ge­richte visie op mobili­teit ontwik­keld zou moeten wor­den.

Zuid-Afrika

In mei richtte het Vryheidsfront - een geestverwante partij van de SGP in Zuid-Afrika - met behulp van de Guido de Brès­stichting, het wetenschappe­lijk bureau van de SGP, een verge­lijkbaar studie­centrum op. Ter gelegen­heid van dit feit werd er in Warmbad op 11 en 12 mei een conferentie gehouden, waar van Nederlandse zijde onder anderen J. Mulder, directeur van het SGP-bureau, en A. Weggeman aanwe­zig waren.

Verwante instellingen en publicaties

De Guido de Brèsstichting publi­ceerde in januari de nota Naar vermogen, over gezin en inkom­stenbelasting. Deze was geschre­ven door J.W. van der Ham. Er werd in gepleit voor het fiscaal gelijk­stellen van gezinnen met één inkomen aan gezin­nen met twee inko­mens. In april werd het eerste exem­plaar van het 'commen­taar' Krenkende reclame, onder redactie van I. Bakker, H.F. Massink en C. de Voogd, overhan­digd aan minister W. Sorgdrager van Justitie. Het wetenschappelijk bureau van de SGP pleitte er in het commen­taar voor de recla­mecode aan te scherpen, met name op het gebied van de erotiek en de gods­dienst. Bovendien zou de reclamecode en de commissie die de code toetst een wettelijke basis moeten krij­gen, waar­door het gemakke­lijker zou worden krenken­de reclame-uitingen te be­strij­den. Tegelijk met dit commentaar publiceerde de Tweede-Kamerfractie de notitie Voorkomen van ongewenste reclame. Op 5 september organiseerde de De Brèsstichting een debat met ver­tegen­woordigers uit de reclamewe­reld over dit onderwerp.

In juni gaf het wetenschappelijk bureau het commentaar Dagin­deling door taakverdeling uit, geschreven door S.H. Brons-van der Wekken, D.J.H. van Dijk, J.W. van der Ham en H.F. Massink. Het gaf een mening over de werkzaamheden van de commissie-Daginde­ling, die in 1996 door PvdA-minister Melkert van Sociale Zaken en Werkgele­genheid ge­ïnstalleerd was om te onderzoeken hoe arbeid en zorg in een gezin met twee werkende ouders gecombineerd kon worden. De auteurs betoonden zich voorstander van één betaalde baan per gezin. Op 25 augustus organiseerde De Brèss­tich­ting een symposium over bestuurlijke vernieuwing in ver­band met het ver­schijnen van de nota Struc­tuur in het bestuur. De publicatie was geschreven door een werkgroep onder voor­zitter­schap van G. Hol­dijk. Op 7 november belegde het weten­schappelijk bureau een sympo­sium over 'Het Schriftge­bruik in de politiek'.

De LVSGS/SGP-jongeren hielden op 4 april hun jaarvergader­ing. De aanwezigen namen de beleidsnota 1998-2002 aan; hiermee be­sloot men dat het beleid om zich meer als politieke jonge­renorga­nisatie te profileren, voortgezet moest worden. Verder hielden de SGP-jonge­ren vele bijeen­kom­sten, waar­van een aantal in het kader ston­d van hun jaarthe­ma 'jonge­ren in de knel'. Zo organiseerden ze op 13 maart een debat tussen de frac­tie­lei­der van GroenLinks in de Tweede Kamer P. Ro­senmöller en SGP-leider Van der Vlies. Op 19 april ging het over het thema 'Nederland verloe­dert'. De jongeren stelden tijdens deze vergadering een mani­fest vast getiteld Stop de verloede­ring. Op 30 mei stond het gezin centraal. Hier kreeg het aanwe­zige CDA-lid van de Tweede Kamer mevr. M. Visser een manifest aangebo­den.

De SGP-jongeren publiceerden in 1997 vier 'Info-­schetsen'. Op 6 juni werd tijdens een bijeen­komst over de media De in­vloed van de media van de hand van S.M. de Bruijn, W.H. Vele­ma, C.P. Polder­man en J. Mulder gepre­senteerd. De laatste pleitte er in zijn bijdrage voor dat zijn partij meer ge­bruik ging maken van het medium televi­sie. Dit was in tegenspraak met het officiële partij­standpunt. Al eerder in het jaar was de Info-­schets Werken op zondag? verschenen, geschreven door P. Schalk en W. Silf­hout. Aan het eind van het jaar verschenen achtereenvol­gens Funda­mentalisme: de SGP tussen de politieke ideologieën en Voor­keur en tegenstem: partij kiezen in een democratie. De eerste was van de hand van C.S.L. Janse, de tweede van J.A. Schippers. Sa­men met de Guido de Brès­stic­hting hielden de jongeren op 10 oktober een bijeenkomst voor HBO- en WO-studen­ten over het thema 'Eigen volk eerst?: SGP tussen volksverte­gen­woordi­ger en belangenbe­hartiger'. Van der Vlies en het oud-kamerlid voor het CDA, G. van Leijen­horst, voerden er het woord. Op 22 okto­ber en 3 november con­gresseerden de jonge­ren over respectieve­lijk de positie van de SGP in de moderne tijd en actuele ont­wikkelin­gen in het onder­wijs. Op laatstge­noemde bijeenkomst kruisten Van der Vlies en mi­nister Ritzen van Onder­wijs, Cultuur en Wetenschap­pen de degens. Op 15 november orga­ni­seerden de SGP-jongeren een congres over het jeugdbeleid binnen de gere­for­meerde gezindte.

Het Voorlichtings- en vormingscentrum hield op 6 juni een congres over het thema 'Een gezonde en veilige gemeente'. Op 26 september organiseerde het vormingscentrum in samenwerking met het hoofdbe­stuur het congres 'De SGP en de burgemeester'.

Personalia

In februari nam J. de Jonge afscheid als burgemeester van Nieuw-Lekker­land. Hij werd opgevolgd door de RPF-er H. Visser.

In mei werd B.J. van Putten benoemd tot burgemeester van Putten. Zijn vorige gemeente, Mariekerke, was door een herin­deling opge­gaan in Veere. Zijn aanstelling bracht het aantal SGP-burgemeesters weer op zes.

Op 16 juli overleed ds. D. Slagboom op 70-jarige leeftijd. Hij had van 1969 tot 1997 deel uitgemaakt van het hoofdbe­stuur, waarvan van 1985 tot 1992 als voorzitter.