Liekuut |opiniestukken overzicht

De vurigheid waarmee Donald Trump de Amerikaanse democratie aan het uithollen is, lijkt nooit eerder te zijn voorgekomen. In het verleden hebben presidenten wel vaker hun macht aangewend om presidentiële decreten uit te vaardigen, maar niet in het tempo van Trump. Wat als de VS minder democratisch is dan we denken?

Volgens Carsten de Dreu, hoogleraar Fundamenten van samenwerking en sociale organisatie bij de Rijksuniversiteit Groningen, is er veel te leren over conflicten.

Uit onderzoek blijkt dat veel stellen het bespreken van hun kinderwens om verschillende redenen uitstellen. Maar, wat nou als jij wel kinderen wilt en je partner helemaal niet? Universitair docent demografie aan de Rijksuniversiteit Groningen, Billie de Haas pleit ervoor om op tijd te beginnen met het bespreken van een kinderwens én er regelmatig aandacht aan te besteden.

'Mensenrechten zijn niet politiek, maar we maken wel op politieke basis de keuze om ons wel of niet uit te spreken: wél tegen Rusland, niet tegen Israël.’ Dat is gevaarlijk, zegt Alette Smeulers, hoogleraar internationale misdrijven. ‘Als we toestaan dat regeringen zich niet aan de verdragen houden, dan is er straks geen rechtstaat meer om ons te beschermen.’

Jongeren weten heel goed wat ze op cultureel gebied zouden willen zien en horen, alleen vertaalt zich dat nog niet altijd naar de programmering door culturele instellingen. Volgens Johan Kolsteeg, universitair docent kunstwetenschappen en bestuurslid van de Kunstraad Groningen wordt er nog te vaak voor en níet met de jeugd gedacht.

Er is een boel gezegd over het vollopen van het stroomnet, en er wordt ook hard gewerkt aan uitbreiding van het net. Maar, zegt Machiel Mulder, hoogleraar Energie-economie bij de Rijksuniversiteit Groningen, het net vergroten is niet de efficiëntste oplossing, zeker niet op de korte termijn.

Dat we in Nederland op het gebied van natuurbeheer en biodiversiteit voor grote uitdagingen staan is duidelijk. Volgens ecoloog Chris Smit is het daarom tijd dat de wetenschapper uit de ivoren toren komt en in plaats van de problematiek aan te tonen ook mee gaat werken aan mogelijke oplossingen.

De Europese Unie heeft afgelopen voorjaar twee grote privacywetten aangenomen, de Digital Services Act (DSA) en de Digital Markets Act (DMA). De eerste gaat vooral over bescherming van gebruikers en over moderatie en de laatste over de concurrentie tussen mediabedrijven. Volgens dr. Titus Stahl, politiek filosoof, is deze vorm van regulatiewetgeving echter niet genoeg.

De Europese Unie is een rechtsgemeenschap. Wat EU-instituties mogen, wat niet, en welke procedures er doorlopen moeten worden: het staat allemaal precies opgeschreven in de verdragen die aan de EU ten grondslag liggen. Vele juristen houden nauwlettend in de gaten dat niemand buiten hun boekje gaat. Maar, de afgelopen jaren is gebleken dat ook in Europa geldt: nood breekt wet. Is dat een goede zaak? Pieter de Wilde, Hoogleraar Europese Politiek & Maatschappij vindt dat niet zo’n probleem. Sterker nog, volgens hem is het broodnodig dat de EU de verdragen wat vaker aan de kant schuift en zo wat politieker en democratischer wordt.

De kennis over de betekenis van onze christelijke feestdagen is behoorlijk weggezakt. Vraag in een winkelstraat naar wat we vieren met Pasen, en je zult waarschijnlijk iets horen over de paashaas. Is het tijd om Pasen, Goede Vrijdag en Pinksteren af te schaffen? Mathilde van Dijk, universitair docent geschiedenis van het christendom, vindt van niet. We doen er volgens haar goed aan om de kennis over deze tradities wat op te krikken. Tegelijkertijd moeten we ook accepteren dat tradities veranderen, of we dat nu willen of niet.

Volgens Raymond Klaassen, Ecoloog bij de faculteit Science & Engineering van de Rijksuniversiteit Groningen, zijn boeren zijn vooral slachtoffer van het systeem dat wij samen hebben vormgegeven.

Demissionair minister Dijkgraaf van Onderwijs heeft een actieplan opgesteld om schooluitval voor alle niveaus terug te dringen. Universitair docent Ontwikkelingspsychologie Mandy van der Gaag zou echter graag zien dat de belangrijkste reden die genoemd is beter wordt aangepakt, namelijk de verkeerde studiekeuze.

Door de protesten van Extinction Rebellion weet iedereen dat ze bestaan: fossiele subsidies. En, door diezelfde protesten wordt er nu serieus gekeken naar het afschaffen daarvan. Dat is een goede zaak, zegt Bert Scholtens, want de regelingen zijn hun doel voorbij geschoten, zijn ronduit oneerlijk en de totstandkoming en uitvoering van het beleid is bovendien gespeend van enige transparantie. We doen er goed aan om te werken aan transparant, rechtvaardig én internationaal beleid, meent hij.

Bestaanszekerheid lijkt deze verkiezingscampagne het toverwoord. Het wordt in de media gepresenteerd als hét grote verkiezingsthema. Volgens Dirk Jan Wolffram komt dat omdat de écht grote thema’s niet vertaald worden naar partijpolitieke visies.

Het is verkiezingstijd dus proberen politici kiezers voor zich te winnen. Beloften, plannen en oplossingen voor alle crises vliegen ons om de oren. Maar gaat het stemmen op de juiste persoon, met het juiste plan ons écht verder brengen? Michel Dückers, Bijzonder hoogleraar Crises, Veiligheid en Gezondheid bij de faculteit Gedrags- en Maatschappijwetenschappen van de Rijksuniversiteit denkt van niet. Om écht verder te komen moeten we véél meer doen: accepteren en naar de lange termijn kijken. Dat geldt voor de samenleving én politiek.

Je kunt geen krant openslaan of de tv aanzetten en er zijn wel mensen aan het bekvechten. De indruk ontstaat dat de polarisatie steeds meer toeneemt, net als ongelijkheid en segregatie. Maar is dat wel zo? Uit onderzoek komt een opmerkelijk beeld naar voren, zegt bijzonder hoogleraar aan de RUG, Jochem Tolsma.

Brigit Toebes, hoogleraar Gezondheidsrecht bij de Rijksuniversiteit Groningen, pleit voor bescherming van het recht op gezondheid door de overheid. Voortzetting van interventies met betrekking tot alcohol en roken zijn volgens Toebes een noodzakelijkheid.

Mr. Adriaan J. Wierenga bepleit een grondige herziening en versimpeling van het staatsnoodrecht vóórdat de volgende crisis zich aandient. Een goede wet kan levensreddend zijn.

Volgens Herman Bröring, hoogleraar bestuursrecht aan de RUG, is de provincie een bestuurlijke laag die niet altijd begrepen wordt door de inwoners, hoewel ze wel een belangrijke functie heeft. Maar de koppeling tussen de verkiezing van Provinciale Staten en die van de Eerste Kamer noemt hij ongemakkelijk. 

We hebben lang gedacht dat Nederland, en dus het platteland maakbaar was. Maar nu vraagstukken over klimaatverandering en energietransitie steeds dichterbij komen, bereiken we de grens van de maakbaarheid, zegt Tialda Haartsen, hoogleraar Rurale Geografie bij de Rijksuniversiteit Groningen. En dat betekent dat we anders om moeten gaan met de inrichting van het platteland.

Volgens prof. dr. Mathijs Sanders, hoogleraar Moderne Nederlandse Letterkunde, is het schoolvak Nederlands een ondergeschoven kindje geworden. ‘Nederlands is te vaak een servicevak waarbij de vaardigheden die geleerd worden meer in dienst staan van andere vakken. Als we de creatieve intelligentie van de leerlingen willen respecteren en prikkelen moeten we docenten loopbaanperspectief bieden en het wetenschappelijke onderzoek naar de klaslokalen brengen.

Het kabinet verhoogde de afgelopen jaren de energiebelasting voor aardgas en verlaagde die voor elektriciteit. De overheid wil hiermee stimuleren dat huishoudens vaker kiezen voor elektrische warmteopties, zoals warmtepompen, of elektrisch koken. Mooi idee, maar, zegt Marlies Hesselman, docent Internationaal Recht, we moeten opletten dat iedereen mee kan blijven doen. Want wanneer het om energie gaat, gaat het niet om de keuzes die mensen wíllen maken, maar om de keuzes die mensen kúnnen maken.

Er ligt een lijvig rapport van de parlementaire enquêtecommissie aardgaswinning Groningen. De overheid heeft een ereschuld aan de Groningers, aldus de commissie. Volgens dr. Nienke Busscher betekent dit niet alleen dat er eerlijk moet worden gecompenseerd. Het is volgens haar ook tijd voor betrouwbaar beleid dat dicht bij de bewoners staat.

Tijdens de Nationale Week zonder Vlees en Zuivel wordt er opgeroepen om geen dierlijke producten te eten. Maar heeft dat zin? Ga je de wereld redden wanneer jij zo nu en dan een biefstukje overslaat? Ellen van der Werff, universitair hoofddocent omgevingspsychologie aan de Rijksuniversiteit Groningen, zegt van wel.