Liever dicht bij ouders en vrienden dan verhuizen

Promovendus Jonne Thomassen is al meermaals verhuisd, evenals veel leeftijdsgenoten. Anderen blijven hun leven lang dicht bij ouders of vrienden wonen. Thomassen onderzoekt waarom sommige mensen niet verhuizen. Familiebanden zijn daarvoor een belangrijke reden, maar blijken soms ook een belemmering om weg te komen.

_{Door: Jonne Thomassen / Foto’s: Henk Veenstra}

Jongeren verhuizen bovengemiddeld vaak

Jongeren verhuizen relatief veel. In een leven doen zich geregeld momenten voor die tot een verhuizing zouden kunnen leiden, en jongeren beleven die momenten disproportioneel veel. Ze ronden hun middelbare school af, schrijven zich in voor het hoger onderwijs, vinden een nieuwe baan, kopen hun eerste woning en beginnen een gezin. Ze verhuizen ook vaak over lange afstanden, meestal in de richting van de grote steden en gespecialiseerde arbeidsmarkten. Vooral hoogopgeleide jongeren ervaren hierdoor sterk verbeterde kansen.

Dicht bij huis blijven

Hoewel een groot deel van de jongeren inderdaad extreem mobiel is, verhuist natuurlijk niet iedereen. Ik vind het niet vreemd dat ik in de afgelopen tien jaar zeven keer verhuisde, dat deden veel van mijn vrienden ook. Maar waarom woon ik inmiddels bijna 300 kilometer bij mijn ouders vandaan, terwijl mijn broer op loopafstand bleef wonen? Had ik me niet dichterbij kunnen ontwikkelen? En hoe had mijn leven er dan uit gezien?

Promotieonderzoek over ‘blijvers’

Die vragen hebben me aan het denken gezet. Ik wil beter begrijpen wat de beweegredenen zijn van jongeren die ervoor kiezen om niet te verhuizen. In de wetenschappelijke literatuur is niet veel te vinden over deze groep, en dus heb ik zelf een aantal ‘blijvers’ geïnterviewd als onderdeel van mijn masterscriptie. De meesten hadden meerdere redenen om te blijven, maar in vrijwel alle interviews kwam een sterk gevoel van verbondenheid met de woonplek terug. Dat gevoel hing vaak samen met de aanwezigheid van een sociaal netwerk en de nabijheid van familie en vrienden. Daarover valt nog heel veel uit te pluizen, daarom ga ik nu als promovendus op zoek ga naar de rol van familie en vrienden in de keuze om te blijven.

Nabijheid familie beïnvloedt verhuisgedrag

Wat weten we al over de rol van familie en vrienden met betrekking tot verhuisgedrag? Familie en vrienden vormen een belangrijk onderdeel van onze sociale netwerken. Uit eerder onderzoek is gebleken dat mensen die dichtbij hun sociale netwerk wonen minder vaak verhuizen. Het FamilyTies project – waar mijn promotieonderzoek onderdeel van uitmaakt – heeft sindsdien meermaals bevestigd dat mensen die in de nabijheid van familie wonen inderdaad minder vaak, en minder ver, verhuizen dan mensen die verder van familie vandaan wonen. Het komt ook geregeld voor dat mensen terugverhuizen naar een oude woonplek, en dat gebeurt nóg vaker wanneer daar familieleden wonen. Maar hoe wordt de keuze om te blijven door familie en vrienden beïnvloed? En hoe ervaren mensen dat?

Familie en vrienden als reden om te blijven

Ik ben dus maar eens opnieuw in de interviews gedoken die ik met de ‘blijvers’ had gehouden. Dit keer wilde ik nagaan wat mensen nou écht hadden verteld over hun familie en vrienden in relatie tot de keuze om te blijven. Zoals verwacht is de nabijheid tot familie en vrienden voor veel mensen een zwaarwegende reden om te blijven. Iemand ervoer die nabijheid zelfs een beetje als belemmerend: zij kon daardoor “niet nóg verder weg verhuizen”. Maar nabijheid is niet voor iedereen belangrijk bij de keuze om te blijven: een aantal ‘blijvers’ gaf aan dat ze best op grotere afstand konden wonen, want “je kunt toch gewoon in het weekend op bezoek?”.

Beïnvloeding van de keuze

Familie en vrienden blijken niet alleen een reden te zijn om te blijven. Uit de interviews komt ook naar voren dat zij – soms uiterst subtiel – de beslissing om te blijven hadden beïnvloed. Verschillende ‘blijvers’ hadden bijvoorbeeld nagedacht over de effecten die hun keuze zou hebben op hun naasten. Sommigen vroegen naar de mening van hun familie en lieten het advies dat ze kregen zwaar meewegen. Andere ‘blijvers’ gaven aan dat ze naar mensen in hun omgeving hadden gekeken als voorbeeld. Wanneer leeftijdsgenoten steevast op één plek hadden gewoond en een succesvolle baan en gelukkig leven leiden, dan gaf dat vertrouwen in de toekomst.

Onmisbare steun

Familie en vrienden zijn ook een bron van onvoorwaardelijke steun en toeverlaat, blijkt uit de interviews. Jongeren met kleine kinderen schakelen bijvoorbeeld ouders in als oppas. Dat steuntje in de rug werd door één blijver beschreven als “onmisbaar”. In onzekere tijden, zoals werkloosheid, fungeren familie en vrienden als netwerk op de lokale arbeidsmarkt, of helpen ze mee met zoeken naar vacatures. Ze boden ook tijdelijk onderdak totdat men een nieuwe woning vond. Al met al maakte die steun het in sommige gevallen makkelijker om te blijven. Maar, wanneer een groot gedeelte van het sociale netwerk naar andere plekken in het land verhuisde, dan begon de overweging om te verhuizen bij sommige ‘blijvers’ ook te kriebelen.

Familie ook een belemmering

Een nieuwe informatiebron biedt sinds kort nog betere inzichten. Met vragenlijsten is mensen gevraagd welke factoren hen ervan weerhouden om (in de toekomst) te verhuizen. De voorlopige resultaten bevestigen, op veel grotere schaal, iets dat ik in de interviews ook al tegenkwam: als je overweegt om te verhuizen, dan kan de wens om bij familie en vrienden in de buurt te blijven wonen ook als een belemmering worden ervaren.

Antwoorden

Langzaam maar zeker ontdek ik steeds meer over de manieren waarop familie en vrienden een rol spelen in de keuze om te blijven. In het laatste deel van mijn promotieonderzoek ga ik op zoek naar de verschillen tussen verhuizers en jongeren die dicht bij hun familie blijven wonen. Ervaren ‘blijvers’ inderdaad minder goede kansen op de arbeidsmarkt, of profiteren zij van de steun uit een uitgebreid sociaal netwerk? En wellicht kan ik me dan voorstellen hoe mijn leven eruit zou hebben gezien als ik dicht bij mijn ouders was blijven wonen.

Dit artikel is tot stand gekomen in samenwerking met MindMint.

Meer informatie

• Jonne Thomassen
• Website FamilyTies project
• Publicatie Thomassen over interviews met ‘blijvers’: The roles of family and friends in the immobility decisions of university graduates staying in a peripheral urban area in the Netherlands. Population, Space, and Place. e2392