Andere maatregelen ingezet in de oorlog tegen drugs
De oorlog tegen drugs is langzaam maar zeker aan het veranderen. Dat concludeert Michelle Bruijn op basis van haar promotieonderzoek. Landen hebben zich aangepast aan de beperkingen van het strafrechtsysteem en zoeken hun heil bij het bestrijden van drugscriminaliteit nu bij andere middelen. Bruijn promoveert op 20 mei aan de Rijksuniversiteit Groningen.
Meerdere onderzoekers stellen dat het strafrechtsysteem er niet in is geslaagd om drugsgebruik en drugsgerelateerde criminaliteit te verminderen. Zij vinden dat de oorlog tegen drugs is mislukt. Michelle Bruijn trekt een andere conclusie na haar onderzoek naar de regulering van cannabis in Canada en Nederland, en de sluiting van drugspanden in Nederland en huisuitzettingen vanwege drugsgerelateerde criminaliteit in Nederland en de Verenigde Staten.
Beperkingen strafrecht
Het strafrecht beperkt de overheid in haar mogelijkheden om op te treden tegen drugs(criminaliteit). De procedures duren lang, mede door de bescherming die het strafrecht burgers biedt. ‘Daarnaast blijkt dat de aanpak via het strafrecht niet werkt,’ aldus Bruijn. Bruijn laat zien hoe landen andere wegen hebben gezocht. Sommige zijn het gebruik, bezit, verkoop en productie van cannabis gaan liberaliseren of legaliseren, zoals Canada. De Nederlandse overheid hanteert al decennialang een gedoogbeleid voor de verkoop van cannabis vanuit coffeeshops en start een experiment met gereguleerde cannabisteelt.
Internationale kritiek
Bruijn: ‘De VN-drugsverdragen blijken daarbij niet langer een hindernis. Die verbieden namelijk de legalisering van cannabis.’ Tot op heden hebben beide landen wel internationale kritiek gekregen op hun liberale cannabisbeleid, maar is er geen sprake van daadwerkelijke repercussies. Bruijn: ‘De huidige ontwikkelingen laten zien dat zowel de Nederlandse als de Canadese regering de internationale verdragen net zo makkelijk aan de kant zet.’
Woning kwijt
Een andere manier om het hoofd te bieden aan de beperkingen van het strafrecht is het inzetten van bestuurs- en privaatrecht. Daardoor hangt drugsproducenten en -handelaars niet langer alleen een straf boven het hoofd, maar ook het verlies van de woning, door sluiting of huisuitzetting. ‘Groot voordeel hiervan is dat er in het bestuurs- en privaatrecht aanzienlijk minder waarborgen gelden dan in het strafrecht,’ legt Bruijn uit. ‘Een beroep op het recht op een eerlijk proces of het recht op huisvesting biedt weinig rechtsbescherming in rechtszaken over sluitingen en huisuitzettingen.’
Rechtsbescherming burgers onder druk
Bruijn concludeert dat de ‘war on drugs’ is veranderd van een louter strafrechtelijke aanpak naar een tevens bestuurlijke en civielrechtelijke aanpak. Hierdoor vervaagt de grens tussen de verschillende rechtsgebieden, met onwenselijke gevolgen voor de rechtsbescherming van burgers tot gevolg. ‘Zowel het recht op een eerlijk proces als het recht op huisvesting staan zwaar onder druk. De rechtsbescherming is nog niet aangepast aan deze alternatieve oorlog tegen drugs.’