Grote impact smeltend zee-ijs op ecosystemen van de Noordpool

Het smeltende zee-ijs rond de Noordpool zal de komende eeuw tot ingrijpende veranderingen leiden in de ecosystemen van het poolgebied. Vooral de groei van algen, van cruciaal belang voor lokale leefsystemen, wordt beïnvloed. Die verwachting spreekt uit nieuw onderzoek door 34 poolwetenschappers, waaronder marine biologen dr. Maria van Leeuwe en dr. Jacqueline Stefels van de Rijksuniversiteit Groningen. Het onderzoek is gepubliceerd in wetenschappelijk tijdschrift Nature Climate Change .

Volgens Stefels, die begin 2020 vier maanden in een vastgevroren onderzoeksschip op de Noordpool verbleef, zorgt smeltend zee-ijs voor veranderingen op veel verschillende vlakken: “Het heeft ontzettend veel impact op zowel biologische als bio-geochemische en fysieke processen. Als het ijs verdwijnt, heeft dat grote gevolgen.” Die gevolgen zijn volgens haar en de andere onderzoekers soms positief, maar waarschijnlijk vaker negatief.

Algen

Zo beïnvloedt het smeltend zee-ijs de groei van algen. Doordat het ijs dunner wordt of verdwijnt, dringt in het voorjaar veel meer zon door tot het water, waardoor er een sterkere groei aan algen ontstaat. Voor bepaalde organismen die algen eten, zoals zoöplankton, kan dat positief zijn. Dieren die het zoöplankton vervolgens weer eten profiteren daar ook van. “Maar de versterkte algengroei kan ook zorgen voor een tekort aan bepaalde voedingsstoffen en een beperktere biodiversiteit,” aldus Van Leeuwe.

Koolstofdioxide

Wat volgens de Groningse onderzoekers tevens kan veranderen door de versterkte algengroei, is de opname van het broeikasgas koolstofdioxide (CO2) uit de atmosfeer in de Arctische zee. Sinds enige tijd is bekend dat algen een soort tapijten vormen onder het ijs die geleidelijk in dikke klompen naar de zeebodem zinken. Daarmee verdwijnt ook de koolstofdioxide die algen in hun lichaamsmassa binden, naar de zeebodem. Dat proces kan klimaatverandering tegengaan. Aan de andere kant kan de toegenomen algenproductie al in de bovenste lagen door zoöplankton worden verbruikt. Bij dat proces komt de in algen opgeslagen koolstofdioxide juist weer vrij, wat klimaatverandering in de hand werkt.

Wolken

In het onderzoek komen verschillende mogelijke gevolgen aan bod. Stefels zelf keek specifiek naar de productie van dimethylsulfide. Dat is een stofje dat aangemaakt wordt door algen en voor een natuurlijke uitstoot van zwavel zorgt. Bij het ontstaan van wolken is de stof belangrijk. Stefels: “Daarmee is het ook belangrijk tegen klimaatverandering, omdat wolken zonlicht tegenhouden en voor verkoeling zorgen.” Volgens Stefels kan de algengroei tot meer uitstoot van de stof leiden, maar het vroegtijdig smelten van zee-ijs waaruit de stof opstijgt, kan ook een negatief effect hebben.

Stefels en de andere wetenschappers benadrukken vanwege de onzekerheden dat verder onderzoek noodzakelijk is. Zij roepen dan ook op tot meer lange termijn onderzoek in regio’s waar het zee-ijs aan het smelten is. Dat kan volgens hen erg nuttig zijn voor klimaatbeleid.