Nieuwe therapie lymfeklierkanker voor het eerst in UMCG toegepast

Recent is voor het eerst in het UMCG een patiënt met een agressieve vorm van lymfeklierkanker behandeld met een nieuwe, experimentele therapie waarbij de afweercellen van de patiënt genetisch zijn veranderd. Zijn T-cellen zijn genetisch zodanig aangepast dat ze nog maar een ding kunnen, namelijk het herkennen en vernietigen van lymfeklierkankercellen. Volgens hematoloog Tom van Meerten reageert de patiënt goed op deze behandeling. Met de patiënt gaat het naar omstandigheden goed. In Nederland is hij de vierde patiënt die deze behandeling heeft gehad.

De behandeling is ontwikkeld voor patiënten met een agressieve vorm van lymfeklierkanker voor wie chemotherapieën of een stamceltransplantatie helaas zonder resultaat zijn gebleven. In deze fase worden deze patiënten palliatief behandeld, gericht op symptoombestrijding van hun pijn, vermoeidheid en kortademigheid.

Voor deze patiënten is na jarenlange research een nieuwe, veelbelovende therapie ontwikkeld, door genetisch de afweercellen, meer specifiek de T cellen, te veranderen.

De T cellen worden zo veranderd dat ze nog maar een ding kunnen: het herkennen en vernietigen van de lymfklierkanker cellen. Aan de T cellen is een receptor toegevoegd, die een specifiek eiwit (CD19) van de lymfklierkanker cel herkent. Dit eiwit komt niet voor op andere soorten bloedcellen, of op ander weefsel. De receptor valt hierdoor specifiek de lymfklierkanker aan en geen andere cellen of weefsels. De receptor bevat daarnaast een eiwit dat er voor zorgt dat de T cel meteen geactiveerd wordt, zodra hij de lymfklierkanker herkent. De genetisch gemodificeerde T cel gaat daardoor meteen aan de slag om de lymfklierkanker te doden.

Deze zogeheten CAR T cel-therapie is logistiek ingewikkeld en vereist zorgvuldige planning. Witte bloedcellen van de patiënt worden naar de USA verzonden, waar de genetische manipulatie van de T cellen plaatsvindt. Na ongeveer vier weken komen de aangepaste cellen weer terug naar Nederland. In de USA is deze behandeling al bij ongeveer 100 patiënten succesvol uitgevoerd. Bij iets meer dan de helft vd patiënten waren daarna geen tumoren meer waarneembaar, bij 30% nog slechts zeer minimaal. Gezien de uitgebreide behandeling die deze patiënten al hebben gehad, spreken hematologen van een enorme doorbraak in de behandeling van kanker.

De behandeling is niet zonder risico’s. Patiënten kunnen bijwerkingen krijgen als hoge koorts en sufheid. Het is daarom van belang dat deze behandeling multidisciplinair plaatsvindt, met ondersteuning van IC en neurologie. Na de behandeling blijft de patiënt nog ongeveer 2 tot 3 weken in het ziekenhuis.

Hematoloog Tom van Meerten verwacht dat na de eerste patiënt er snel andere zullen volgen. Het is op dit moment een experimentele behandeling, die alleen mag worden uitgevoerd in wetenschappelijk verband. Van Meerten verwacht dat in de toekomst deze behandeling ook bij andere soorten kanker als lymfatische leukemie, dikke darmkanker en hoofd/hals kanker, kan worden toegepast.

Meer over Tom van Meerten en zijn onderzoek naar lymfeklierkanker is te zien in deze video.

Van Meerten won in 2014 de Bas Mulder Award van de Stichting Alpe d’HuZes.