Gepersonaliseerde behandeling verlaagt kans op gehoorschade bij tuberculose

Een meer individuele dosering van het antibioticum Aminoglycoside bij patiënten met tuberculose leidt tot minder gehoorschade dan een behandeling volgens de richtlijnen van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO). Dat schrijven UMCG-ziekenhuisapotheker dr. Jan-Willem Alffenaar en andere wetenschappers in een publicatie in het vakblad Antimicrobial Agents and Chemotherapy. Deze resultaten zouden uiteindelijk kunnen leiden tot aanpassing van de richtlijnen voor de behandeling van tuberculose.

De longaandoening tuberculose wordt behandeld met een cocktail van antibiotica, waaronder aminoglycosiden. De standaardbehandeling duurt ongeveer zes maanden, maar bij resistente tuberculose is de behandelduur twintig tot vierentwintig maanden. Bij langdurig gebruik van antibiotica kunnen ernstige bijwerkingen optreden. Zo veroorzaken aminoglycosiden na zoveel maanden soms nierschade en blijvend gehoorverlies. Alffenaar: “Dat is in Nederland al vervelend, maar hier kunnen we nog iets doen met gehoorapparaten. In derdewereldlanden is daar vaak geen geld voor en van gehoorschade nog veel ernstigere gevolgen hebben voor het functioneren in de maatschappij.”

Behandeling op maat

De Wereldgezondheidsorganisatie heeft richtlijnen opgesteld met een standaarddosering van Aminoglycoside. “In Nederland proberen we de behandeling steeds meer op maat te maken voor de patiënt”, legt Alffenaar uit. “Dat betekent dat we de laatste tien jaar niet meer die standaarddosis geven. We meten eerst hoe gevoelig de bacterie is die bij de patiënt tuberculose veroorzaakt en de hoeveelheid antibioticum in het bloed. Op basis daarvan bepalen we de dosis.” Die blijkt dan vaak lager te kunnen zijn dan de richtlijnen aangeven.

“Twee promovendi, Richard van Altena en Koos Dijkstra, verzamelden en analyseerden de data van patiënten van de laatste tien jaar. Er bleek dat bij ons maar ongeveer 10% van de patiënten gehoorschade ontwikkelt, terwijl dat wereldwijd ruim 40% is. Terwijl we geen aanwijzingen hebben dat de effectiviteit van de antibiotica minder is bij een lagere dosis.” De uitkomsten van het multidisciplinaire onderzoek, waarin verschillende medisch specialisten en apothekers samenwerken, passen goed bij één van de doelen die de WHO zichzelf gesteld heeft: steeds meer streven naar een behandeling waarbij de patiënt centraal staat.

Groter experiment

Gepersonaliseerde dosisbepaling lijkt dus goed te zijn voor de patiënt. Om beter zicht te krijgen op de effecten daarvan, is Alffenaar bezig met het opzetten van een groter experiment. “We willen in een land waar nog volgens de richtlijnen van de WHO wordt behandeld, een onderzoek opzetten om die behandeling goed te kunnen vergelijken met de gepersonaliseerde methode in Nederland. We werken daarom samen met ziekenhuizen in Wit-Rusland en China, waar resistente tuberculose veel vaker voorkomt.”

Leeshier de publicatie in Antimicrobial Agents and Chemotherapy.