Kleine zangvogels via non-stopvlucht van 40 tot 60 uur de Sahara over

Binnenkort arriveren trekvogels uit Afrika weer in Nederland om hier te broeden. Hoe overbruggen die kleine zangvogels de enorme barrière die de Sahara vormt? Promovenda Janne Ouwehand en prof. Christiaan Both van de Rijksuniversiteit Groningen voorzagen bonte vliegenvangers in Nederland van ultralichte dataloggers en tonen op die manier aan dat deze vogels van slechts 12 gram met een lange non-stopvlucht van 40 tot 60 uur de Sahara overvliegen. Het bewijs voor deze non-stopvlucht spreekt eerdere ideeën tegen waarin gesuggereerd werd dat de zangvogels ’s nachts over de woestijn vliegen, maar overdag op een plekje in de schaduw rusten.

De Groninger ecologen verkregen met hun dataloggertjes licht- en temperatuurdata van 27 vliegenvangers. Deze brachten verschillende strategieën aan het licht waarmee de vogels de woestijn passeren. In het voorjaar vlogen vogels vanuit hun wintergebieden in Ivoorkust en oostelijk Guinee dwars over de woestijn in de koele luchtlagen op grote hoogte. In de herfst lieten vogels de woestijn daarentegen grotendeels links liggen, door via een westelijker route vanaf Spanje en Portugal waarschijnlijk direct over de oceaan richting de West-Afrikaanse kust te vliegen.

Drie suikerklontjes

Hoewel het idee van non-stop vliegen over de Sahara niet nieuw is, ontbrak lange tijd het bewijs. ‘Het is pas recent mogelijk geworden om zangvogels jaarrond te volgen met dataloggers. Dat is ook niet zo gek als je bedenkt dat het gaat over vogels met een gewicht van minder dan drie suikerklontjes,’ aldus Ouwehand.

Kleine vogel, grote capaciteiten

Ouwehand en Both publiceerden hun resultaten in Biology Letters en bewijzen daarmee de énorme capaciteiten en verschillende strategieën die zelfs de kleinste trekvogels hebben om dergelijke barrières te overbruggen. ‘Deze fantastische aanpassing om met non-stopvluchten barrières te vermijden bespaart waarschijnlijk enorm veel tijd en energie,’ zegt Ouwehand. De onderzoekers vermoeden dat met het beschikbaar komen van meer loggerdata duidelijk zal worden dat dit de meest gebruikte strategie is voor de miljarden zangvogels die jaarlijks de trektocht maken tussen Europa en Afrika.

Meer informatie

• De volledige publicatie in Biology Letters

• Contact: Promovenda Janne Ouwehand, Conservation Ecology Group, of: prof. Christiaan Both, Conservation Ecology Group