Skip to ContentSkip to Navigation
Over ons Actueel Nieuws Nieuwsberichten

Anderhalve eeuw Zwols. Vocaalveranderingsprocessen in de periode 1838-1972

15 november 2012

Promotie: mw. P.C.G.M. Bloemhoff-de Bruijn, 14.30 uur, Academiegebouw, Broerstraat 5, Groningen

Proefschrift: Anderhalve eeuw Zwols. Vocaalveranderingsprocessen in de periode 1838-1972

Promotor(s): prof.dr. H.W.H. Niebaum

Faculteit: Letteren

Vocaalveranderingen in de stadstaal van Zwolle

Centraal in het onderzoek van Philomène Bloemhoff-de Bruijn staan de vocaalveranderingen die zich gedurende een periode van 150 jaar hebben voltrokken binnen de taal van de stad Zwolle. Het onderzoek is uitgevoerd op basis van 19e-eeuwse publicaties in deze stadstaal. Zij vergeleek die taal met het modern gesproken Zwols. Er blijken in die periode veel vocaalveranderingen te zijn opgetreden. Enkele vocaalwijzingen hebben al in de loop van de 19e eeuw plaatsgevonden en kunnen zelfs vrij nauwkeurig gedateerd worden, bijv. de ontwikkeling waarbij zeen tot zien werd, neet tot niet, en waor ‘waar’ en jaor ‘jaar’ tot wöör, jöör.

In het proefschrift komen eerst aan de orde de overige wijzigingen die werden gevonden: woorden en uitdrukkingen raakten verouderd, bepaalde woordvormen verdwenen en betekenissen veranderden. Opvallend zijn de wijzigingen binnen het systeem van de persoonlijke en bezittelijke voornaamwoorden. Achtereenvolgens worden acht gesignaleerde vocaalveranderingen besproken. Daarna worden de wijzigingen van eenzelfde aard bijeengevoegd en nader bestudeerd.

Ten slotte volgen de conclusies: de vocaalveranderingen blijken in principe allemaal natuurlijke en regelmatige processen. Sommige natuurlijke processen blijken enigermate beïnvloed door de standaardtaal, maar deze heeft de klankveranderingen nooit veroorzaakt. De verschillende processen hebben elkaar niet of nauwelijks beïnvloed of teweeggebracht. De niet voltooide klankontwikkelingen verspreiden zich op lexicaal diffuse wijze. Er is geen positieve correlatie tussen de frequentie van de woorden en het participeren in de verandering. Frequente woorden blijven juist aanwijsbaar achter in enkele nog niet voltooide klankveranderingen.

Philomène Bloemhoff-de Bruijn (Zwolle, 1953) studerde Nederlandse taal- en letterkunde aan de Rijksuniversiteit Groningen. Zij promoveert aan de Faculteit der Letteren. Bloemhoff-de Bruijn is projectleider streektaal bij de IJsselacademie.

Laatst gewijzigd:13 maart 2020 01:01
Deel dit Facebook LinkedIn
View this page in: English

Meer nieuws

  • 01 mei 2025

    AI en vrijheid van meningsuiting

    Zaterdag 3 mei is de Internationale Dag van de Persvrijheid. Een dag om ons bewust te zijn van het belang van persvrijheid en van onze plicht om die vrijheid van meningsuiting te respecteren en te beschermen. Die bewustwording is geen overbodige luxe...

  • 22 april 2025

    Liekuut | De Verenigde Staten zijn altijd al minder democratisch geweest dan we denken

    De vurigheid waarmee Donald Trump de Amerikaanse democratie aan het uithollen is, lijkt nooit eerder te zijn voorgekomen. In het verleden hebben presidenten wel vaker hun macht aangewend om presidentiële decreten uit te vaardigen, maar niet in het...

  • 24 maart 2025

    RUG 28e in World’s Most International Universities 2025 ranglijst

    De Rijksuniversiteit Groningen is door Times Higher Education gerangschikt op de 28e plek in de World’s Most International Universities 2025 ranglijst. Daarmee laat de RUG instellingen als MIT en Harvard achter zich. De 28e plek betekent een stijging...