Skip to ContentSkip to Navigation
Over ons Actueel Nieuws Nieuwsberichten

Euclid geselecteerd door ESA

05 oktober 2011

Euclid gaat de donkere energie ontmaskeren - Nederland bouwt het netwerk voor binnenhalen en verwerken data

De Europese ruimtevaartorganisatie ESA heeft de ruimtemissie Euclid geselecteerd om de mysterieuze donkere materie en donkere energie in het heelal in kaart te gaan brengen. Nederland gaat een belangrijke rol spelen bij de bouw van het grond-segment van deze ruimtemissie, die in 2019 zal worden gelanceerd.

Het Euclid project gaat donkere materie en donkere energie in het heelal in kaart brengen.

Bij de Europese missie zijn meer dan 110 instituten en ruim 800 wetenschappers betrokken. Nederland speelt een hoofdrol bij het opzetten van het Euclid Mission Archive (EMA) waarin alle wetenschappers zullen (samen)werken. Het is een 'smart archive': een kennisbank en dataverwerkingssysteem in één. Centrale vestigingen zullen komen in Groningen en bij ESA-Madrid. Bij het EMA komen alle gegevens binnen, niet alleen die van de Euclid-satelliet zelf, maar ook van de grote surveys vanaf de grond die zich dit decennium richten op donkere materie en donkere energie, waaronder het door Nederland geleide KiDS survey, de Dark Energy Survey en Pan-STARRS. Alle van de ingestroomde informatie afgeleide resultaten blijven binnen het systeem, zodat het een optelsom van steeds hoogwaardiger informatie wordt.

De bouw van zo'n slim archief is een enorme uitdaging, zegt Edwin Valentijn (Rijksuniversiteit Groningen/Expertisecentrum Target). "Het betreft een gigantische hoeveelheid complexe data, niet alleen van Euclid zelf, maar ook van de andere kosmologie-surveys die als een soort opmaat voor Euclid kunnen worden gezien."

Euclid is een optische/nabij infrarood telescoop, en gaat de vorm en verdeling van zo'n 2 miljard melkwegstelsels in kaart brengen om zo meer te weten te komen over de onbekende donkere energie en donkere materie waaruit het heelal voor zo'n 70% resp. 25% lijkt te bestaan. Donkere energie wordt verantwoordelijk gehouden voor de versnelde uitdijing van het heelal. Euclid zal door de vorm en verdeling van deze stelsels te meten, kunnen afleiden wat donkere energie is en of de relativiteitstheorie ook op schalen van miljarden lichtjaren blijft gelden. De satelliet wordt uitgerust met een optische camera (VIS) en een nabij-infraroodcamera en spectrometer (NISP).

Euclid gaat met ongekende precisie grootschalig waarnemen. "Dat maakt de telescoop een soort all-sky Hubble", zegt Huub Röttgering (Sterrewacht Leiden). Het bijeenbrengen van de resultaten van Euclid en de voorlopers vanaf de grond biedt ongekende mogelijkheden voor nieuw sterrenkundig onderzoek. "De 'legacy value' van de Euclid-missie is enorm: van exoplaneten tot aan het vroegste heelal", voegt Gijs Verdoes Kleijn (Rijksuniversiteit Groningen/ Target) daaraan toe.


Meer informatie

Euclid-consortium: Het Euclid Missie-Consortium wordt geleid door Denemarken, Duitsland, Finland, Frankrijk, Italië, Nederland, Noorwegen, Oostenrijk, Roemenië, Spanje, Verenigd Koninkrijk, met een bijdrage van laboratoria in de VS.

Target: Het expertisecentrum Target voert R&D uit op het gebied van grootschalige verwerking en beheer van data van sensorsystemen. Prominente wetenschappelijke onderzoeksgroepen uit Noord-Nederland en innovatief bedrijfsleven ontwikkelen en verbeteren gezamenlijk complexe en schaalbare datasystemen. Target is een samenwerking tussen het nationaal astronomisch datacenter OmegaCEN, stichting ASTRON, IBM, Oracle, Universitair Medisch Centrum Groningen, Kunstmatige Intelligentie RUG, Donald Smits Centrum voor Informatie Technologie RUG, Nspyre, Heeii en Target Holding.

Nederland heeft een leidende rol heeft bij de verwerking van de data van de nabij-infrarood camera. Samen met Italiaanse collega's zullen Leidse astronomen deze unieke data zorgvuldig kalibreren zodat deze optimaal benut kunnen worden voor een breed scala van wetenschappelijke projecten. Ook bij de wetenschappelijke analyse speelt Nederland een belangrijke rol. Leidse wetenschappers leiden een deel van het kosmologische onderzoek, het primaire doel van Euclid, en coördineren de 'legacy science'. De Nederlandse partijen die zijn betrokken bij Euclid: de Nederlandse Onderzoekschool voor Astronomie (NOVA), Rijksuniversiteit Groningen, SRON, Target, en Universiteit Leiden.


Laatst gewijzigd:04 juli 2014 21:27
View this page in: English

Meer nieuws