Domestic economy and social organization in new Halos

Promotie: mw. M.J. Haagsma, 11.00 uur, Academiegebouw, Broerstraat 5, Groningen

Proefschrift: Domestic economy and social organization in new Halos

Promotor(s): prof.dr. P.A.J. Attema, prof.dr. H.R. Reinders

Faculteit: Letteren

 

Afhankelijkheid veeteelt bespoedigde de ondergang van Halos

Het algemene beeld bestaat dat het grootste deel van de bevolking in antieke Griekse steden leefde van de landbouw. In de loop der jaren zijn in de Griekse archeologie delen van vooral ‘succesvolle’ steden opgegraven die veel publieke voorzieningen hadden en gelokaliseerd waren nabij goede landbouwgronden. De studie van promovenda Margriet Haagsma naar de economische basis van de nieuw gestichte vroeg-Hellenistische stad Halos nuanceert dit beeld. Haagsma laat zien dat de bevolking van deze stad vooral leefde van veeteelt die de vorm van ‘transhumance’ aannam. Hoewel de stad fantastische verdedigingswerken had, leidden de economische en politieke omstandigheden gecombineerd met de vaak moeizame relatie tussen steden en Hellenistische heersers, tot een voor de bevolking risicovol bestaan en een gebrek aan investering in de infrastructuur en huizen van de stad.

De idealen aangaande duurzaamheid van stad en huishouden, waarover in de antieke bronnen wordt bericht, werden niet altijd in de praktijk gebracht, zo blijkt uit het onderzoek van Haagsma. Zij bestudeerde de relatie tussen huishoudelijke activiteiten in hun natuurlijke omgeving enerzijds en de link tussen Griekse steden en machthebbers in de Hellenistische periode anderzijds. De stad Halos, een rond 302 v. Chr. nieuw gestichte stad diende daarbij als uitgangspunt. De gegevens werden gebruikt om het ideaalbeeld te testen dat steden in de Griekse oudheid bestonden uit huishoudens die in principe zelfvoorzienend moesten zijn en gebaseerd waren op het bedrijven van landbouw.

Een van de resultaten is dat het omringende landschap van Halos niet voldoendebouwland bood dat de bewoners van deze nieuw geplande stad in staat stelde in hun onderhoud te voorzien. Veel huishoudens moeten daarom deels hebben geleefd van veeteelt. Dit betekende dat de stad afhankelijk was van de invoer van graan. Dit gegeven en de stricte financiële controle van de Hellenistische machthebbers moeten een negatief effect hebben gehad op de overlevingskansen van de stad als fysieke omgeving. Het gebrek aan investering in de huizen, in de stad zelf en het gebrek aan bewijs voor de aanwezigheid van een economische hogere klasse laten zien dat de bevolking niet in staat was om deze stedelijke omgeving te handhaven en zich passief verzette tegen onderhoud en uitbreiding ervan. Dat de stad uiteindelijk werd verlaten was onvermijdelijk.

Margriet Haagsma (Hoogezand-Sappemeer, 1960) studeerde filosofie aan de Rijksuniversiteit Groningen en Cambridge University. Ze promoveert aan de Faculteit der Letteren. Haagsma was tijdens haar promotieonderzoek werkzaam als directeur van het Nederlands Instituut in Athene (1993-2001). Sinds 2001 is ze ‘associate professor’ bij de vakgroep ‘History and Classics’ van de Universiteit van Alberta.