Oude kaas, twijfel en theo-logoi

Oratie: dhr. prof.dr. W.H. Slob, 16.15 uur, Academiegebouw, Broerstraat 5, Groningen

Titel: Oude kaas, twijfel en theo-logoi

Leeropdracht: Protestantse Kerk, Theologie en Cultuur

Faculteit: Godgeleerdheid en Godsdienstwetenschap

Wouter Slob stelt in zijn oratie religieuze waarheid en twijfel centraal. Hij betoogt dat de religieuze waarheid in de ervaring kan worden gevonden: niet als iets dat betekenis ontleent aan de beschrijving van een verleden werkelijkheid, maar als iets dat spreekt in het heden. Met zijn rede aanvaardt Slob het ambt van bijzonder hoogleraar Protestantse Kerk, Theologie en Cultuur. Het initiatief voor deze bijzondere leerstoel is genomen door de kerkelijke regio - predikanten, classisbestuurders en synodeafgevaardigden uit het Noorden - om de uitwisseling tussen kerk en regio nader vorm te geven.

De 16^e-eeuwse reformator Sebastiaan Castellio meende dat ‘de waarheid nu eenmaal geen kaas is, die beter wordt naarmate hij ouder wordt.’ Voor een traditie die teruggrijpt op een historische tekst als de Bijbel is dat niet per se een handig argument. We zouden met de tijd immers steeds verder verwijderd raken van de religieuze waarheid. Hoewel dat zeker niet de bedoeling van Castellio was, moeten we dit verschijnsel echter wel waarnemen: de religieuze waarheid is sterk aan twijfel onderhevig. Een belangrijk overweging daarbij is dat veel van de Bijbelse waarheden historisch onwaarschijnlijk zijn geworden.

Opmerkelijk daarbij blijft dat de historische juistheid als norm voor de religieuze waarheid wordt gezien. Dat is theologisch niet vanzelfsprekend, want de Bijbel kijkt nooit terug, maar blikt altijd vooruit. Maar bovendien verraadt het een naïeve voorstelling van historische juistheid; alsof de geschiedschrijving een betere toegang tot de verleden werkelijkheid zou hebben dan de theologie. De narratieve omslag die de afgelopen decennia in de geschiedfilosofie is gemaakt, problematiseert deze gedachte in hoge mate.

De geschiedfilosoof Ankersmit heeft met een beroep op de historische ervaring de notie van historische waarheid willen handhaven. Wouter Slob betoogt in zijn oratie dat de religieuze waarheid eveneens in de ervaring kan worden gevonden. Dan niet als iets dat betekenis ontleent aan de beschrijving van een verleden werkelijkheid, maar als iets dat spreekt in het heden. Als woorden (logoi) van God, die als belofte moeten worden verstaan.

Ter gelegenheid van de oratie wordt ook een symposium gehouden. Zie daarvoor:  Symposium Slob

Zie ook: Slob Oratie