The peroxisome proliferation machinery in yeast

Promotie: mw. S. Nagotu, 13.15 uur, Academiegebouw, Broerstraat 5, Groningen

Proefschrift: The peroxisome proliferation machinery in yeast

Promotor(s): mw. prof.dr. I.J. van der Klei

Faculteit: Wiskunde en Natuurwetenschappen

 

Vormen nieuwe peroxisomen zich door deling of 'de novo'?

Eukaryote cellen bevatten membraangebonden structuren, organellen, die in alle eukaryote organismen (bijvoorbeeld gisten, planten en dierlijke cellen) voorkomen. Deze organellen voeren vaak uiterst gespecialiseerde functies uit, zoals het genereren van energie of het recyclen van overtollige of niet-functionele componenten.

Peroxisomen zijn organellen die in staat zijn om verschillende chemische reacties uit te voeren. In de mens zijn ze betrokken bij de afbraak van bepaalde vetzuren en bij de productie van bepaalde essentiële lipiden. Het belang van deze biochemische routes wordt onderstreept door het feit dat verschillende ernstige erfelijke ziektes in de mens veroorzaakt worden door defecten in de vorming van deze organellen.

Het onderwerp van de dissertatie van Shirisha Nagotu behelst de vraag hoe peroxisomen worden gevormd in een cel. 'Deze vraag is actueel geworden toen bekend werd dat naast deling ook 'de novo' synthese uit het endoplasmatisch reticulum mogelijk was,' zegt zij. 'Hoofdvraag van het onderzoek was daarom: worden peroxisomen gevormd door deling van reeds bestaande organellen of vanuit het endoplasmatisch reticulum, of is het een samenspel van beide mogelijkheden. Bovendien wilden we onderzoeken welke eiwitten bij deze processen zijn betrokken.'

De belangrijkste conclusie is dat de meerderheid - zo niet alle - peroxisomen in wild type cellen gevormd wordt door deling van reeds bestaande organellen. De eiwitten die voor dit proces nodig zijn, zijn in deze studie in gisten geïdentificeerd. In cellen die deze eiwitten missen, is de deling van peroxisomen geblokkeerd. Om die reden hebben ze slechts één, vergroot peroxisoom per cel. De resultaten laten ook zien dat twee verschillende organellen in een cel, het peroxisoom en het mitochondrium, eenzelfde delingsmachinerie hebben. Deze bevinding geeft nieuwe aanknopingspunten voor studies aan peroxisoomvorming in verschillende organismen en mogelijk toekomstige gentherapie ter verbetering van de effecten van humane peroxisomale afwijkingen.

Shirisha Nagotu (India, 1980) studeerde biotechnologie aan de University of Essex (UK). Het onderzoek werd uitgevoerd bij de afdeling Molecular Cell Biology van de RUG. Nagotu gaat verder als postdoc aan de Ruhr University Bochum, Duitsland.