Annemieke Galema: ‘Iedereen moet elkaar blijven ontmoeten’

De rust en stilte van het Groningse platteland aan de rand van de Zernike Campus staan in schril contrast met de bedrijvigheid binnen, waar Annemieke Galema de scepter zwaait over Northern Knowledge, het nieuwe kennisvalorisatiecentrum voor RUG, UMCG en Hanzehogeschool.

^{Tekst: Annemieke van der Kolk, afd. Communicatie}

Wat is valorisatie

De hoge stapels dossiers die haar omringen weerhouden Galema er niet van in alle rust een helder beeld te schetsen van de ontwikkelingen in haar vak: ‘valorisatie’ is het verbinden van wetenschap met de maatschappij en het bedrijfsleven. Heel concreet kan dat gaan om een apparaat dat je binnen 12 seconden vertelt of je moet uitkijken voor hartproblemen, vrachtwagenbanden die gerecycled worden tot olie, 5G-internet dat 100 keer zo snel is als het huidige 4G, en nog heel veel meer. De brochure op Galema’s bureau vat het kernachtig samen tot ‘adding value to society’.

De invloed van aardbevingen

Welke waarde kennis toevoegt aan de samenleving, kan Galema heel goed uitleggen: ‘We bouwen vanuit de RUG nu het Kennisplatform Leefbaar en Kansrijk Groningen’, vertelt ze enthousiast, ‘dat maakt gebruik van expertise van RUG, Hanzehogeschool en UMCG over de aardbevingsproblematiek. Samen met maatschappelijke instellingen als GGD en CMO STAMM gaan de kennispartners zich richten op maatschappelijke gevolgen van bodembeweging voor onder meer leefbaarheid, gezondheid, energietransitie, duurzaamheid, economie, ondernemerschap, en regionale aspecten van krimp en vergrijzing. Bijvoorbeeld: het aantal bezoeken aan huisartsen op sommige plaatsen in de regio is de laatste jaren gestegen. Maar voor welke problemen komen mensen? Zijn hun klachten lichamelijk, psychisch, allebei, of zoeken mensen misschien een mogelijkheid om hun verhaal kwijt te kunnen? Vanuit Northern Knowledge ondersteunen we dit.’

Aardappelgigant op de Zernike Campus

‘En neem aardappelgigant Avebe’, gaat ze verder, ‘die vestigen hun Research & Development-afdeling hier op de Zernike Campus. Waarom? Omdat ze hier iets vinden waar zij wat mee kunnen. Avebe wil graag samenwerken met kennisinstellingen en partijen die hen in contact kunnen brengen met waardevolle nieuwe partners. Maar dat we als universiteit waarde toevoegen aan kennis is niet nieuw, hoor. Denk maar aan de wetenschapswinkels, die bestaan al heel lang.’ Groningse studenten doen vanuit die ’winkels’ onderzoek naar kennisvragen uit de samenleving. ‘En studenten-startups had je jaren geleden ook al. Wel zijn we meer over grenzen van vakgebieden heen gaan werken, een ontwikkeling die ik vooral sinds de millenniumovergang zie.’

Minder vast in onze eigen disciplines

‘Als je al een tijdje meedraait, kun je bepaalde ontwikkelingen beter zien’, glimlacht ze. ‘Aan het begin van dit millennium zei ik in een interview dat we ons in een overgangsperiode bevonden, waarbij we de regio meer moesten betrekken en de mogelijkheden voor innovatie moesten uitbouwen. Nu constateer ik dat we absoluut verder zijn. We kunnen elkaar veel beter vinden en zijn meer in staat een probleem vanuit verschillende vakgebieden te bekijken. We zitten minder vast in onze eigen disciplines.’ Dat laatste geldt ook voor Galema zelf, die haar loopbaan begon als historicus, maar al tijdens haar promotieonderzoek haar blikveld wist te verbreden. ‘Ik deed in Leiden onderzoek naar Friese migratie naar de VS. Migratiemotieven bekeek ik vanuit een sociaal-economische invalshoek. De vraag waarom mensen migreren is nu natuurlijk superactueel, maar in die tijd was het best bijzonder om onderzoek te doen vanuit een mondiaal perspectief. Het leverde me een wereldwijd netwerk op, iets wat ik altijd heb meegenomen in mijn werk.’

Geen moment spijt

Galema was docent bij de Letterenfaculteit, hielp mee het stagebureau bij die faculteit op te zetten en werd daarna gevraagd voor de Transfer & Liaison Groep, een voorloper van de afdeling Research & Valorisation binnen de RUG. Ze werd directeur van beide. ‘Vanuit mijn discipline geschiedenis stapte ik over naar de multidisciplinariteit, naar de verscheidenheid van het onderzoek binnen de RUG, en ik heb er geen moment spijt van gehad.’ De volgende stap is dus Northern Knowledge, een samenwerking tussen RUG, Hanzehogeschool en UMCG. ‘Maar’, voegt Galema daar meteen aan toe, ‘wij willen niet de grote drie partijen zijn. We zoeken verbinding met alle kennisinstellingen, dus ook met Van Hall, de NHL en natuurlijk met onze eigen Campus Fryslân. Eigenlijk is Northern Knowledge geboren uit fragmentatie: we waren zo verdeeld dat bedrijven ons niet wisten te vinden. Het doel was niet per se een nieuw instituut, maar een manier om meer samenhang tussen valorisatie en ondernemerschap te bewerkstelligen, vanuit de expertise. We moeten nu werken aan zichtbaarheid. Ons profileren en verbindingen leggen is het belangrijkste.’

Verbinding als sleutelwoord

Het sleutelwoord in Galema’s verhaal blijkt ‘verbinding’ te zijn: ‘Elke dag spreek ik met ‘stakeholders’, mensen die iets willen of nodig hebben. Dat kan een onderzoeker zijn die denkt aan een patentaanvraag of wil samenwerken met een bedrijf.’ Maar het omgekeerde gebeurt ook, dat bedrijven of overheden zich tot de RUG wenden met een onderzoeksvraag. Galema: ‘In 2015 ramde een vrachtboot de Friesenbrücke bij het Duitse Weener, vlak over de grens. Die spoorbrug was een elementaire verbinding tussen regio’s en moet volledig vervangen worden. Complicerende factor is echter dat de cruiseschepen die vanaf de nabijgelegen Meyer Werf naar de monding van de Ems varen, er ook langs moeten kunnen. De RUG werd gevraagd onderzoek te doen naar de maatschappelijke en economische gevolgen van de verschillende oplossingen, zodat een gefundeerd besluit mogelijk is.’

Iedereen moet elkaar blijven ontmoeten

Dat is eigenlijk de essentie van haar werk, bedenkt Galema zich: ‘Ervoor zorgen dat iedereen elkaar blijft ontmoeten. Vooral nu we Northern Knowledge aan het opbouwen zijn, ben ik constant aan het communiceren over wie waarmee bezig is.’ En dat is veel, want Northern Knowledge rust op vijf pijlers die er niet om liegen: ondernemerschap, business development, kennistransfer, industry relations en campusontwikkeling. ‘En dat speelt zich niet allemaal af tussen 9 en 5’, zegt Galema. ‘Dat komt niet alleen door de technologische ontwikkelingen maar ook omdat het om zoveel verschillende mensen en gebieden gaat, denk alleen al aan culturele evenementen. Daarom vind ik het ook helemaal niet erg om zo vaak op mijn fiets te moeten stappen naar een overleg elders in de stad. Het is heel goed om die ontspanning tussendoor te hebben, juist omdat de scheiding tussen werk en privé zoveel kleiner is geworden.’

Jonge vrouwen staan te trappelen

Als directeur van Northern Knowledge kan Galema zichzelf een vrouw aan de top noemen. ‘Ik word gevraagd om te spreken bij carrière-evenementen, dus ik zie mijzelf wel als rolmodel. Er werken veel vrouwen in de innovatie, maar nog niet vaak aan de top. Het verandert gelukkig wel. Een goede afspiegeling van de maatschappij is belangrijk en teams met meer diversiteit krijgen gewoon meer van de grond. Jonge vrouwen staan te trappelen, maar we moeten ze wel de ruimte geven. Samen met andere vrouwen binnen de RUG ben ik op zoek naar kansen op dit vlak. We vormen een informeel netwerk en willen onafhankelijk denken. De universiteit is een vrijplaats voor denkers en dat moet zo blijven.’