En toen brak de pleuris uit

Waaraan stierven mensen in de tweede helft van de negentiende eeuw? Wie weet dat mensen in die tijd leefden en overleefden in volle huizen, vochtige kelders en vuile straten in Amsterdam, krijgt al een vermoeden. Mayra Murkens en Owen Lammertink doken in dit verleden. Het leverde fascinerende verhalen op. Die zijn nu te lezen in het boek ‘En toen brak de pleuris uit’ dat
begin deze maand verscheen.

Historicus Owen Lammertink ontdekte een unieke bron: het Doodsoorzakenregister in het Stadsarchief van Amsterdam. De data die het project oplevert zijn voor iedereen beschikbaar en kunnen worden gebruikt voor onderzoek naar bijvoorbeeld epidemieën. Vanuit de Faculteit der Letteren was Mayra Murkens bij het project betrokken.

Fascinerend en tragisch

Stierven in de negentiende eeuw arme stadsbewoners eerder dan de welgestelden? En aan welke ziektes en kwalen? Beide onderzoekers beantwoorden deze en meer vragen aan de hand van fascinerende en tragische verhalen van gewone stadsbewoners, zoals dienstbodes, diamantslijpers, sekswerkers, pleegzusters, geneesheren en een zilversmid.

Een groot deel van de Amsterdammers leefde rond het midden van de
negentiende eeuw onder erbarmelijke omstandigheden. Arbeiderswijken waren
volgepakt, huizen werden slecht geventileerd, er was grote armoede, met
voedselschaarste tot gevolg, en rioleringen en waterleidingen waren er nauwelijks.

Cholera in Amsterdam

Het boek geeft al deze ellende ineens een gezicht. Bijvoorbeeld in de persoon van de tweeëndertigjarige Johannes Roelofs wiens leven in juli 1866 in korte tijd drastisch veranderde. Binnen enkele dagen had hij zijn vrouw en twee van zijn kinderen moeten begraven. Ze waren allemaal ten prooi gevallen aan de
cholera-epidemie, die naar verluidt op 27 april via de haven de hoofdstad had bereikt. Dat jaar overleden er in Amsterdam maar liefst 1098 inwoners aan deze zeer besmettelijke ziekte.

Uitgeverij Meulenhoff bracht met En toen brak de pleuris uit een boek uit dat een fascinerende geschiedenis van leefomstandigheden in de grote stad van vroeger schets.