Logboek

In academische context wordt een logboek gebruikt om verslag te leggen van een experiment. In het logboek staan de stappen die zijn uitgevoerd en de bijbehorende resultaten. Het doel is om het verloop van het wetenschappelijke experiment te kunnen controleren (aan de hand waarvan de proef eventueel bijgesteld kan worden), opnieuw te kunnen uitvoeren, of om een octrooi- of vergunningaanvraag in te kunnen dienen (in dat geval heeft het logboek een juridische status, omdat het bewijst wie de maker of bedenker is).

Alternatieve benaming

labjournaal

verslag van practicum/onderzoek

verslag van laboratoriumexperiment

onderzoeksverslag (maar dan wel van een specifieke vorm van onderzoek)

Doelgroep

Mede-onderzoekers en begeleiders binnen het instituut waar het onderzoek plaatsvindt.

Bronnen

Eigen handelingen bij (veld)onderzoek en/of een laboratoriumexperiment en de uitkomsten daarvan (in de natuurwetenschappelijke disciplines).

Verschil met practicumverslag

De gegevens in het logboek kunnen dienen als opzet voor een practicumverslag. Het verschil tussen de twee is dat een logboek enkel ruwe data bevat, waar een practicumverslag ook interpretaties kan bevatten. Ook hebben conclusies in een logboek alleen betrekking op het desbetreffende experiment, terwijl in een verslag eveneens conclusies staan over een set aan experimenten, verbanden hiertussen, interpretaties ervan en discussies erover. Een logboek bevat geen van deze tekstonderdelen.

Inhoud en structuur

Er zijn vele soorten logboeken. Elke instantie heeft vaak een eigen versie.

Een voorbeeld een logboekstructuur met bijbehorende inhoud:

Onderdeel	Inhoud
Voorpagina	Naam/Namen, adres, telefoonnummer, werkplek/opleiding
Inhoudsopgave	Per experiment/uitgevoerd onderdeel inclusief paginanummer, de datum en een korte omschrijving van een experiment. Indien nodig per onderdeel een paraaf van practicumassistent.
Aantekeningen	Noteer bij iedere aantekening: datum titel van het experiment literatuur waarin het experiment beschreven wordt korte beschrijving van het doel en de aanpak van het experiment belangrijke literatuur, adressen van websites e.d. Noteer daarna de waarnemingen. Noteer wat relevant is voor het practicum. Enkele voorbeelden: omstandigheden: temperatuur, tijd, licht, plaats hoeveelheden gebruikte stoffen/chemicaliën gegevens over de gebruikte stoffen: naam, merk, artikelnummer, zuiverheid, formule veiligheids- en giftigheidsgegevens van gebruikte stoffen (en ook: of bijzondere veiligheidsmaatregelen genomen moeten worden bij gebruik van de stoffen) gebruikte materiaal en apparatuur (evt. tekening van de opstelling) verrichte handelingen tijdens het experiment waarnemingen (het kookt, wordt geel, troebel, helder etc.) meetgegevens (bijv. de pH, temperatuur, etc.) aan het eind van het experiment: resultaatgegevens, smeltpunt, kleur, opbrengst, spectra. andere mogelijk relevante omstandigheden en waarnemingen
Conclusies en discussie	Noteer de conclusies die uit het experiment zijn te trekken en maak opmerkingen over wat er eventueel fout is gegaan, wat anders zou kunnen, en doe suggesties voor vervolgexperimenten.

Aandachtspunten

Een aantal punten is belangrijk bij het bijhouden van een logboek.

Wat in een logboek wordt gezet is permanent. Aantekeningen/notities in een logboek worden dus niet verwijderd. Digitaal houdt dat in dat van elke mutatie in het logboek een back-up gemaakt moet worden. Om die reden worden logboeken vaak op een cloud of server gemaakt, zodat back-ups automatisch gemaakt worden. Bij een papieren logboek betekent het dat niets doorgekrast mag worden, er geen pagina’s uit het logboek gescheurd mogen worden en er geen Typex gebruikt mag worden.

Om de beveiliging van data te garanderen, worden vaak strikte afspraken gehanteerd over bijvoorbeeld waar ruwe data te vinden zijn als het digitaal is, hoe bestanden worden genoemd, hoe ze worden uitgewerkt, met welke software versie dat gebeurt en wanneer back-ups worden gemaakt. Deze afspraken verschillen per discipline/afdeling.

Vaak wordt er gewerkt met protocollen of SOP's (standard of practice) en wordt het in een labjournal alleen aangegeven wanneer er veranderingen worden aangebracht.

Schrijfhulp

Gebruik Labwrite for Students (Engelstalig) om een overzicht te krijgen van de verschillende fasen van lab-experimenten.

Laatst gewijzigd:

25 augustus 2023 09:41