Vacatures Sectorplan Sociale Wetenschappen

Veerkracht bij de jeugd

Aan welke voorwaarden moet worden voldaan om kinderen en adolescenten gezond en gelukkig te laten opgroeien? Hoe ondersteunen individuele factoren zoals persoonlijkheidskenmerken of genetische condities een positieve ontwikkeling, en wat is hierbij de rol van externe factoren zoals iemands sociale netwerk? Waarom zien we bij sommige jonge mensen een positieve ontwikkeling, ondanks risico’s en tegenslagen? Individuele en contextuele perspectieven, evenals normatieve en atypische ontwikkelingstrajecten moeten worden gecombineerd om de mechanismen en processen die ten grondslag liggen aan veerkracht te verhelderen. Een persoon-omgeving perspectief toegepast op gezonde jongeren maar ook op jongeren bij wie veel risicofactoren spelen helpt ons tevens om te begrijpen waarom sommige jongeren het goed doen ondanks risico’s of tegenslag, wat ons weer kan helpen bij het vroegtijdig onderkennen van risico’s bij anderen en bij het ontwikkelen van effectieve interventies die veerkracht bij jongeren bevorderen. Meer specifiek zijn de hoofdvragen die ons werk in dit thema leiden:

• Hoe werken individuele en contextuele voorwaarden samen bij het vormgeven van de ontwikkeling van kind naar volwassene?
• Wat zijn de risico’s en de beschermende factoren voor gezond en gelukkig opgroeien? Waarom ontwikkelen sommige jongeren zich heel goed ondanks risico’s? Welke rol spelen ouders en leeftijdsgenoten bij het versterken van de individuele veerkracht?
• Hoe kunnen jongeren worden ondersteund bij het opgroeien tot volwassenen die zich succesvol bewegen in een snel veranderende wereld en onder verschillende vormen van tegenslag?
• Hoe kunnen jongeren het beste gebruik maken van de mogelijkheden die hen worden geboden, en hoe kunnen ongelijkheden hierbij worden voorkomen?

Een beter begrip van hoe de dynamische interactie tussen jongeren en hun omgeving hun ontwikkeling stuurt, helpt ons kinderen en adolescenten te ondersteunen in hun groei tot volwassenen die een waardevolle bijdrage leveren aan de samenleving van vandaag en aan die van morgen. Dit perspectief vereist samenwerking over disciplinaire grenzen heen, zodat het individu – traditioneel de focus van de psychologie - en de sociale context – de focus van sociologie, goed zijn vertegenwoordigd, net als de expertise over wat er nodig is om gezond en gelukkig op te groeien, de kern van de pedagogische wetenschappen. Hiervoor brengen we derhalve onderzoekers samen uit de afdelingen Sociologie, Pedagogische en Onderwijswetenschappen, en Psychologie.

Naast inbedding in het bestaande onderwijs in de afdelingen Psychologie, Sociologie en Pedagogiek en in de interdisciplinaire Research Master zullen de nieuw aan te nemen UD's binnen het thema Veerkracht bij de Jeugd in eerste instantie een Summer/Winter school organiseren op het thema die onder ander het doel heeft om meer studenten uit onze eigen faculteit, maar ook uit verwante disciplines, voor de Research Master en de Masterprogramma's te enthousiasmeren.

Behalve het leveren van fundamentele bijdragen aan de ontwikkeling van kinderen en adolescenten, beogen wij ook om bruggen te bouwen - binnen de Nederlandse academische wereld door te kapitaliseren op onze samenwerking in consortia (bijvoorbeeld CID en GUTS, twee zwaartekrachtprogramma’s), met kennisinstituten als het NSCR en NIDI, met andere partners in de kennisketen zoals NHL/Stenden en Hanze Hoogeschool, en met het bredere publiek door te investeren in samenwerking met aanbieders van basis- en voortgezet onderwijs, en praktijkorganisaties voor jeugdzorg of jongeren met een beperking.

Maatschappelijke transitie en gedragsverandering

Onze samenleving staan ingrijpende veranderingen te wachten door klimaatverandering, internationale conflicten, migratie, digitalisering, vergrijzing, een toename van polarisatie en afname van vertrouwen in de democratische rechtsstaat. De afgelopen decennia hebben overheden, het maatschappelijk middenveld,bedrijven en academici veel nieuw beleid en interventies bedachten uitgevoerd, variërend van nationale beleidswijzigingen en regionale samenwerkingsstructuren tot experimenten met nieuwe organisatievormen en alternatieve benaderingen van het bestuurvan lokale gemeenschappen en de leiding van werkteams. Maar het veranderen van maatschappelijke structuren blijkt keer op keer moeilijker dan verwacht, deels vanwege fenomenen zoals polarisatie en maatschappelijke onrust. Hetrealiseren van duurzame maatschappelijke verandering maakt het nodig dat instituties rekening houden met het groeiend gedragsinzicht, en dat (interventie) onderzoek meer rekening houdt met de institutioneel-organisatorische context.

Ons onderzoek richt zich daarom niet alleen op het beter begrijpen van gedrag en gedragsverandering, maar ook op het begrijpen waarom en onder welke omstandighedendergelijk beleid en interventies nietde beoogde effecten genereren, op het geven van inzicht om de kans op succesvolle duurzame transitie te vergroten. De focus ligt daarbij ook op de vraag hoe beoogde effectenvan transities op lange termijnkunnen worden volgehouden. Vragen die centraal staan in het thema zijn: Hoe beïnvloeden dynamieken op verschillende niveaus van sociale aggregatie (systeem, organisatie, groep en individu) elkaar? Wat betekent dit voor de manier waaropinterventies op deze niveaus ten opzichte van elkaar gepositioneerd kunnen worden? Hoe kunnen bestuurlijke processen op verschillende niveaus van (interne) governance, innovatiebeleid, organisatieverandering en gedragsinterventies zinvol op elkaar worden afgestemd om transitie te stimuleren? Hoe kunnen we ervoor zorgen dat het vertrouwen in de democratische rechtsstaat behouden blijft tijdens deze transities? Welke processen van in- en uitsluiting vinden plaats in verschillende fasen van transities? Hoe kunnen we ervoor zorgendat transities en gedragsverandering plaatsvinden?

Wat betreft onderwijs verwachten wij van de kandidaten dat ze zich inzetten in de uitvoering en coördinatie van de verschillende onderwijsprogramma’s die zich vanuit verschillende disciplines met vraagstukken rond maatschappelijke transitie en gedragsverandering bezighouden, met name Psychologie, Pedagogiek en Sociologie. Zij zullen tevens bijdragen aan het bevorderen van opleidingsoverstijgende modellen van transdisciplinair onderwijs.

Naast het leveren van een bijdrage aan de reguliere onderwijsprogramma’s binnen de verschillende opleidingen van de Faculteit zullen de nieuw te werven UD’s binnen dit thema het onderwijs ook op andere wijzen versterken. Ten eerste zullen zij een bijdrage leveren aan het in 2018 ingezette facultaire onderwijsinnovatietraject, waarin sterk is ingezet op de ontwikkeling van nieuwe, opleidingsoverstijgende modellen van transdisciplinair onderwijs rond het thema duurzame maatschappelijke transities en gedragsverandering. Deze modellen zijn

• Het Societal Challenges Labs (SCL), een innovatief didactisch concept voor transdisciplinair onderwijs in de bachelor en masteropleiding ter beschikking. SCLs stoelen op probleemgestuurd projectonderwijs rond het uitwerken van evidence based advice voor de oplossing van een beleidsprobleem dat aangereikt wordt door externe stakeholders (experts, beleidsmakers, ervaringsdeskundigen).
• Het Transdisciplinary PhD-Training Program Sustainable Cooperation heeft een thematische focus op maatschappelijke veerkracht en richt zich op de wisselwerking tussen institutionele transities en gedragsverandering. Aan dit programma nemen de landelijke onderzoeksscholen voor psychologie (KLI), sociologie (ICS), geschiedenis (Posthumus) en filosofie (OZSW) deel.
• De Professional Learning Community (PLC) Teaching Transdisciplinarity is een cross-disciplinair platform en netwerk voor docenten die transdisciplinaire vraagstukken en benaderingen in hun onderwijs gebruiken. De PLC organiseert bijeenkomsten waarin best practices worden gedeeld en nieuwe didactische ontwikkelingen worden besproken. Tevens ontwikkelen de deelnemers gezamenlijke onderwijsinitiatieven, zoals summer/winter schools, masterclasses.

Ten tweede zullen de UD’s bijdragen aan de kennisontwikkeling op het geschetste domein. Daarin zullen thema’s en vraagstukken centraal staan die de disciplinaire invalshoek overstijgen, gerelateerd aan de analyse van veerkracht- en duurzaamheidsvraagstukken in een brede reeks van beleidsdomeinen, met name werk, inclusie, gezondheid en welzijn, onderwijs en energie.

Onderwijswetenschappen

Als het stof van de wereldwijde pandemie is neergedaald, hoe zal het onderwijs er dan uitzien, hoe zou het eruit moeten zien en wat voor onderwijs is er nodig in specifieke regio’s? Eén ding hebben we geleerd van het afstandsonderwijs, de sluiting van scholen en de snelle digitalisering, en dat is dat menselijke contacten het kloppend hart van het onderwijs zijn. De rol van de leraar in de school is onvervangbaar. De huidige maatschappelijke problemen op het gebied van kansengelijkheid, geletterdheid, inclusief onderwijs en lerarentekorten nopen echter tot een heroverweging van de rol van leraren. Wat is er nodig om een mooie toekomst voor het onderwijs te garanderen? Hoe kunnen we leraren en scholen adequaat voorbereiden op deze onvervangbare rol in de context van deze maatschappelijke problemen? En in hoeverre is de huidige manier waarop scholen en onderwijs georganiseerd zijn, bevorderlijk voor een dergelijke nieuwe rol van leraren? Wat zijn de implicaties voor de manier waarop het werk van leraren in scholen is georganiseerd? En tot slot, sluit de huidige kwalificatiestructuur en lerarenopleiding goed aan bij de uitdagingen waar we in het onderwijs voor staan? Hoe kunnen universiteiten, HBO en MBO, in samenwerking met het (speciaal) basis- en voortgezet onderwijs, bijdragen aan deze discussie en zorgen voor verbetering van de onderwijskwaliteit?

Het voorgestelde onderzoek levert belangrijke inhoudelijke input voor de in het sectorplan SSH gestelde doelen voor het versterken van de duurzame basis van Onderwijswetenschappen en Lerarenopleidingen.

Het geschetste thema vormt de stip op de horizon voor de verdere bestedingsplannen voor Onderwijswetenschappen en Lerarenopleidingen voor 2023 en verder. De geschetste maatschappelijke uitdagingen en onderwijskundige vraagstukken vallen uiteen in een aantal subthema’s die in de komende jaren door de aan te stellen UD’s en postdocs kunnen worden bestudeerd (o.m. de rol van leraren bij het bevorderen van kansengelijkheid, geletterdheid, inclusief onderwijs, en daarnaast de specifiekere vraagstukken rondom het motiveren van leerlingen en digitalisering in het onderwijs). We zoeken hierbij tevens aansluiting op de in 2022 te verschijnen Noordelijke Educatieve Onderzoeksagenda, waarvoor urgente vraagstukken in het onderwijs (po, vo en mbo) in de Noordelijke regio (Groningen, Friesland, Drenthe) zijn opgehaald uit het werkveld. Uitgangspunt voor het versterken van de duurzame basis van Onderwijswetenschappen en Lerarenopleidingen is het streven naar kwaliteitsverbetering in het onderwijs en dus dat de lerenden (leerlingen, studenten) er beter van worden.

De betrokken afdelingen binnen de faculteit GMW dragen gezamenlijk de verantwoordelijkheid voor de onderlinge afstemming en samenwerking bij het op te zetten onderzoek rondom deze thema’s (o.a. uitgevoerd door de aan te stellen UD’s), als ook de inbedding van de opgedane kennis en inzichten in de lerarenopleidingen die bij de RUG zijn ondergebracht. Concreet betekent dit dat de UD’s deels worden ingezet in bestaand onderwijs om de werkdruk te verminderen, maar daarnaast een belangrijke rol vervullen in de uitwerking en implementatie van de gewenste curriculumherzieningen (in lijn met bovenstaande disciplinegerichte investeringen) in de bachelor- en masteropleidingen pedagogische- en onderwijswetenschappen en de lerarenopleidingen vanuit interdisciplinaire samenwerking tussen onderwijswetenschappen, (ortho)pedagogiek en de lerarenopleiding binnen de RUG.