When attention takes over
| Promotie: | Mw. J. (Janika) Heitmann |
| Wanneer: | 15 juni 2020 |
| Aanvang: | 12:45 |
| Promotor: | prof. dr. P.J. (Peter) de Jong |
| Copromotor: | B.D. (Brian) Ostafin, Dr |
| Waar: | Academiegebouw RUG |
| Faculteit: | Gedrags- en Maatschappijwetenschappen |
De rol van aandacht bij behandeling van verslaving
Verslaving aan alcohol en drugs wordt gekenmerkt door een hardnekkigheid die de behandeling moeilijk maakt. Verslaving is niet alleen het gevolg van een bewuste overweging van de voor- en nadelen van gedrag, ook de invloed van onbewuste of automatische processen speelt een rol. Selectieve aandacht voor middel-gerelateerde informatie bij behandelingen draagt mogelijk bij aan de hardnekkigheid van verslaving. Dat doet zich bijvoorbeeld voor in een supermarkt, waar een alcoholverslaafde geconfronteerd wordt met een grote hoeveelheid middel-gerelateerde stimuli, namelijk veel verschillende dranken.
Het eerste doel van het proefschrift van Janika Heitmann was meer inzicht te krijgen in de relevante componenten van aandacht. Hiervoor werd onderzocht of middelengebruik vooral samenhangt met een neiging om aandacht versterkt te richten op middel-gerelateerde stimuli of eerder met de moeite de aandacht weer weg te halen van deze stimuli. Bij een niet-klinische steekproef bleek alcoholgebruik samen te hangen met relatief sterke moeilijkheid om de aandacht af te leiden van alcohol-gerelateerde stimuli. Daarentegen bleek dat patiënten met een alcohol- of cannabisverslaving hun aandacht sterker richtten op de middel-gerelateerde stimuli. Dit geeft mogelijk aan dat juist die grotere focus meest relevant is bij problematisch middelengebruik.
Het tweede doel van het proefschrift was het testen van de effectiviteit van een nieuwe gecomputeriseerde interventie, waarin patiënten met een alcohol- of cannabisverslaving leerden hun aandacht af te leiden van middel-gerelateerde stimuli. De training leidde echter niet tot minder gebruik, minder trek of minder terugval één jaar na de reguliere behandeling. Een verklaring hiervoor is dat de training de selectieve aandacht voor middel-gerelateerde stimuli niet voldoende heeft veranderd. Het kan echter ook zijn dat de training zich uiteindelijk toch niet richtte op de meest belangrijke component van aandacht. Het is ook mogelijk dat nog intensievere trainingsmethodes nodig zijn. Meer in het algemeen bleek verslavingsproblematiek lastig te behandelen: meer dan de helft van de patiënten viel binnen drie maanden terug. Dit benadrukt het belang van effectievere behandelmogelijkheden in de verslavingszorg.