Solitary persons?

‘Gevangenen’, ‘machines’, ‘barometers’: theorieën over autisme

In zijn proefschrift ‘Solitary Persons?’ beschrijft Frederik Boven drie grondleggers van theorieën over autisme: George Frankl, Hans Asperger en Leo Kanner. Vooral de rol van de minder bekende Frankl komt aan de orde. Bijzonder is dat het een onderzoek over autisme is, dat is uitgevoerd door een persoon met autisme.

George Frankl (1897-1975), Hans Asperger (1906-1980) en Leo Kanner (1894-1981) waren de eerste artsen die werkten met autistische kinderen en theorieën over autisme ontwikkelden. Asperger en Kanner zijn welbekend, maar het proefschrift presenteert nieuwe ontdekkingen en een nieuwe interpretatie van hun theorieën als geheel. Frankls rol als missende schakel tussen de beide andere onderzoekers in de geschiedenis van autisme wordt hier verder verduidelijkt.

Frankl, Asperger en Kanner hebben elk een metafoor voor autistische kinderen. Frankls metafoor was die van de ‘gevangenen’: hij geloofde dat autistische kinderen, zelfs als zij met andere mensen zijn, vastzitten in een solitaire staat, waarin het niet vanzelfsprekend is om uit te drukken wat je voelt. Asperger’s metafoor voor autistische kinderen was dat zij ‘machines’ zijn. Hij geloofde dat autisme gepaard gaat met een overontwikkeling van het intellect en van de autonomie ten opzichte van de omgeving. Kanner schreef dat autistische kinderen ‘barometers’ zijn die gevoelig zijn voor het emotionele klimaat in hun huis. Hij geloofde dat autisme een emotionele stoornis is die de hele persoonlijkheid raakt en die door de hele persoonlijkheid beïnvloed wordt.

Hedendaagse theorieën van autisme verklaren vaak maar een deel van de symptomen van autisme. Deze conceptueel-historische studie is een zoektocht naar oudere theorieën van autisme, die wel alle symptomen omvatten. Anders dan vaak gedacht wordt, geloofde Kanner niet dat autisme veroorzaakt wordt door 'koelkastmoeders'. Leo Kanner negeerde Hans Asperger's werk niet, zoals vaak gedacht wordt, maar droeg eraan bij dat het bekend werd in Engelstalige landen. Boven ontdekte dat Hans Asperger en Leo Kanner autisme zagen als een stoornis van de integratie van de persoonlijkheid. Dit idee is volledig uit beeld geraakt. Dit is jammer, omdat het in tegenstelling tot hedendaagse theorieën van autisme alle symptomen van autisme omvat.

Uniek aan het proefschrift is dat het een onderzoek is over autisme door een persoon met autisme. Dit is onderdeel van de bredere trend dat autistische volwassenen zelf meedoen aan het onderzoek naar autisme. Dit is een nieuwe fase van emancipatie waarvoor in Nederland nog weinig aandacht is. Frederik Boven is directeur van Stichting Autisme Digitaal.

Proefschrift: http://hdl.handle.net/11370/fd7666ec-967d-45e7-a224-b79a2ecc12f9