Social network processes and academic functioning

Invloed van leeftijdgenoten op schoolprestaties van leerlingen

Mariola Gremmen onderzocht wat de invloed van leeftijdgenoten is op de schoolmotivatie en –prestaties van leerlingen, waarbij zij gebruik maakte van informatie uit het sociale netwerk. Meer specifiek bekeek zij in welke mate, onder welke omstandigheden en in welke richting zij schoolmotivatie en schoolprestaties aanmoedigen of ontmoedigen. De rol van negatieve sociale posities bij leeftijdsgenoten kwam aan de orde, de rol van directe leeftijdsgenoten en de bredere klassencontext (vrienden, zitburen en klassennormen). Ook onderzocht Gremmen de wisselwerking tussen schoolprestaties en risicogedrag bekeken. Zij gebruikte data waarbij leerlingen verscheidene jaren gevolgd werden op zowel basisscholen als middelbare scholen in Nederland en enkele keren per schooljaar vragenlijsten invulden. Ook interviewde zij leerkrachten, liet zij vragenlijsten invullen en bekeek zij rapportcijfers.

Positieve relaties met leeftijdsgenoten kunnen de academische ontwikkeling van leerlingen stimuleren. Daarom is het van belang verschillen tussen leeftijden en schooljaren mee te nemen bij het onderzoeken van sociale netwerken van leerlingen. Het blijkt dat negatieve sociale posities in de klas van invloed zijn op de schoolmotivatie en schoolprestaties. Dat geldt ook voor de zitplaatsen in de klas als het gaat om de vriendschappen van leerlingen en hun academisch functioneren. In het eerste jaar van de middelbare school zoeken leerlingen vaak vrienden met gelijke schoolprestaties op dezelfde vakken. In het tweede jaar gaan vrienden echter meer op elkaar lijken wat betreft schoolprestaties. De normen in de klas over presteren kunnen de sterkte en richting van vriendschapsprocessen in schoolprestaties beïnvloeden. Tot slot is er interactie tussen de schoolprestaties en het risicogedrag van leerlingen met dat van hun vrienden.

Toekomstig onderzoek zou met meer gedetailleerde informatie over sociale relaties van leerlingen gebruik kunnen maken van recente ontwikkelingen om de samenhang tussen complexe sociale netwerken en gedragingen te analyseren.

Over dit onderzoek is een persbericht verschenen bij het NRO (Nationaal Regieorgaan Onderwijsonderzoek).

Proefschrift: http://hdl.handle.net/11370/f05dbadf-f5d0-4f1c-9b94-e2f5a6d46631