'Hoe kunnen we gezinnen met langdurige en complexe problemen beter helpen?'

In 2021 werd het Expertisecentrum Gezinnen met Meervoudige en Complexe Problemen (GMCP) opgericht. De missie van dit expertisecentrum is om de hulpverlening aan gezinnen met complexe en langdurige problemen te verbeteren. Onlangs bestond het GMCP één jaar. Jana Knot-Dickscheit, hoofd van het expertisecentrum, blikt terug op een bewogen jaar.

In Nederland zijn er naar schatting tussen de 35.000 tot 116.000 gezinnen die langdurig met problemen op meerdere vlakken in hun leven worstelen. Deze mensen, ook wel gezinnen met meervoudige en complexe problemen genoemd, hebben bijvoorbeeld problemen op het gebied van opvoeding en financiën en hebben daarnaast psychische problemen. Soms loopt de situatie zo hoog op dat kinderen uit het huis worden geplaatst. In 2021 verbleven 45.000 kinderen niet thuis.

Ook voor hulpverleners complex

Volgens orthopedagoge Jana Knot-Dickscheit wordt er van alles gedaan om deze gezinnen te helpen, maar heeft dit niet altijd het gewenste effect. “Hoewel meerdere instanties, zoals gemeenten en jeugdzorg, deze gezinnen proberen te ondersteunen, blijven de problemen bestaan. Dat is ook niet vreemd: de problemen zijn met elkaar verweven en zijn bovendien chronisch. Denk aan verslaving en financiële problemen. Ze zijn dus niet 1-2-3 op te lossen. Ook ontbreekt er in de hulpverlening aan deze gezinnen regelmatig een wetenschappelijke onderbouwing omdat er weinig onderzoek gedaan is.”

Onderzoeken wat werkt

Om deze gezinnen beter te kunnen helpen, richtte Knot-Dickscheit een jaar geleden samen met haar collega’s het expertisecentrum Gezinnen met Meervoudige en Complexe Problemen (GMCP) op. Een van de belangrijkste taken van het GMCP is wetenschappelijk onderzoek. Met dit onderzoek wordt duidelijker welke interventies werken en welke niet werken. Het GMCP vindt het volgens Knot-Dickscheit belangrijk dat de opgedane kennis ook bij de juiste mensen terechtkomt. De onderzoeksresultaten worden dan ook regelmatig gedeeld met hulpverleners, instellingen en gemeenten in de vorm van lezingen, trainingen en advies.

Beter samenwerken

Naast dat het Expertisecentrum GMCP onderzoek doet, brengt het de verschillende betrokkenen met elkaar in contact. “Bij complexe problemen als deze heb je vaak met meerdere instanties en hulpverleners te maken. Wat je ziet is dat deze partijen zonder dat ze dit van elkaar weten met hetzelfde bezig zijn. Dit geldt trouwens ook voor onderzoekers. Wij proberen ze met elkaar in contact te brengen en de expertise te bundelen. We hopen dat er daardoor beter samengewerkt wordt en dat we uiteindelijk alle neuzen dezelfde kant op krijgen.”

Extra zorgen door corona

In februari 2022 bestond het GMCP één jaar. Knot-Dickscheit blikt terug op een jaar dat vanwege de corona pandemie voor veel gezinnen extra lastig was. “Wat je zag is dat in het begin van de COVID pandemie deze gezinnen minder directe hulp kregen dan gebruikelijk. Omdat er al zoveel stressfactoren in de gezinnen zijn, vreesden wij voor meer kindermishandeling en verwaarlozing. Daar hebben we ons hele grote zorgen over gemaakt. Maar als je verschillende cijfers nu naast elkaar legt, is het niet duidelijk of de pandemie ook daadwerkelijk het risico op kindermishandeling heeft verhoogd.”

Hele land

Volgens Knot-Dickscheit zijn er het afgelopen jaar belangrijke stappen gezet om de hulp aan gezinnen met complexe problemen te verbeteren. Zo werden er verschillende online lezingen gegeven en weten steeds meer betrokkenen het GMCP te vinden voor informatie of advies. “We zijn natuurlijk in het noorden gesetteld, maar krijgen ook regelmatig vragen uit andere plaatsen. Onlangs bijvoorbeeld uit Almere en Amsterdam.”

Complex zorgstelsel

Naast de corona pandemie ziet Knot-Dickscheit het huidige zorgstelsel als een belangrijk obstakel in de hulpverlening aan gezinnen met langdurige en complexe problemen. “Er is heel ingewikkelde wet- en regelgeving. Dan denk ik: zou het uitgangspunt niet moeten zijn dat deze gezinnen hulp nodig hebben, en dat het minder uitmaakt uit welk potje dat komt? Het systeem versterkt de problemen voor deze mensen eerder dan dat het deze oplost. WIj proberen beleidsmakers hiervan bewust te maken.”

Belangrijkste drijfveer

Ondanks de complexiteit van de problematiek waar ze zich mee bezighoudt, blijft Knot-Dickscheit positief. Haar belangrijkste drijfveer? De kinderen. “Ik blijf telkens denken: hoe kunnen we hun situatie verbeteren? We kunnen niet alle problemen oplossen maar als we willen dat deze kinderen veilig thuis opgroeien moeten we ze een duurzame vorm van ondersteuning en zorg bieden. Daar zetten wij ons voor in.”

^{Opmerkingen of vragen over dit stuk? Neem contact op met de afdeling Communicatie, Marketing en Voorlichting van GMW.}