Noodmaatregelen burgemeesters vaak ondeugdelijk

Vrijwel elke week is er ergens in Nederland een noodmaatregel van kracht: een tijdelijke maatregel van de burgemeester om een noodsituatie te voorkomen of te bestrijden. Jaarlijks zijn honderden politieagenten betrokken bij de handhaving van zogeheten noodbevelen (concrete instructies voor burgers) en noodverordeningen (algemene verboden en geboden). De noodmaatregelen lopen uiteen van eenvoudige gebiedsverboden tot evacuatiebevelen. Uit onderzoek van het Centrum voor Openbare Orde en Veiligheid (COOV) van de Faculteit Rechtsgeleerdheid van de Rijksuniversiteit Groningen blijkt dat de genomen noodmaatregelen regelmatig in strijd zijn met de wet.
De praktijk worstelt met noodmaatregelen
Burgemeesters hebben moeite met het opstellen van juridisch houdbare noodvoorschriften. Zo worden daarin nieuwe bevoegdheden aan de politie toegekend, hetgeen in strijd is met de wet. Dat gebeurde eerder dit jaar bijvoorbeeld in de Vlaardingse noodverordening op grond waarvan de politie in de nachtelijke uren preventief kon fouilleren om een pyromaan op te sporen. Daarnaast maken voorschriften niet zelden een onrechtmatige inbreuk op grondrechten. Recent werden bij Sinterklaasintochten nog noodbevelen gegeven om het demonstratierecht aan banden te leggen. De noodvoorschriften worden verder soms zodanig geformuleerd dat het voor de politie moeilijk is ze te handhaven.
Best practices voor verschillende soorten noodsituaties
In dit onderzoek - uitgevoerd in opdracht van Politie en Wetenschap - zijn ruim 250 noodverordeningen en noodbevelen geanalyseerd op legaliteit, juridische houdbaarheid en handhaafbaarheid. Daarbij is input van deskundigen uit de praktijk betrokken. Deze analyse heeft geleid tot best practices voor verschillende soorten noodsituaties.
Onderzoeksleider Adriaan Wierenga: ‘Dit onderzoek kan de verantwoordelijke gezagsdragers helpen bij het treffen van bruikbare noodmaatregelen ter voorkoming of beëindiging van rampen of ernstige wanordelijkheden. Daarmee is dit rapport van grote waarde voor burgemeesters, juristen van gemeenten en veiligheidsregio’s, leidinggevende politiefunctionarissen als ook andere betrokkenen bij de aanpak van noodsituaties.’
Meer informatie
- Van de zijde van de onderzoekers: Adriaan Wierenga
- A.J. Wierenga, C. Post & J. Koornstra, Naar handhaafbare noodbevelen en noodverordeningen. Een analyse van het gemeentelijke noodrecht (Politiekunde 84, Politie en Wetenschap Apeldoorn), Amsterdam: Reed Business 2016.
- Het rapport is gratis te downloaden als PDF of als E-book van de website www.politieenwetenschap.nl.
Laatst gewijzigd: | 18 maart 2022 14:55 |
Meer nieuws
-
14 mei 2025
Podcastserie Universiteit van Nederland: paralellen tussen Italiaanse maffia en Nederlandse georganiseerde misdaad
Nederland krijgt te maken met steeds gewelddadigere criminaliteit: liquidaties op klaarlichte dag, bedreigde journalisten, en explosies bij woningen. In Nederland zijn we dit niet gewend.
-
07 mei 2025
Publieksacademie lezing 'Demonstratierecht' 22 mei 2025
In Nederland vinden er jaarlijks duizenden demonstraties plaats. Die demonstraties roepen veel vragen op over hoe het zit met het recht om te demonstreren. Over dit thema gaat de Publieksacademie voor de Rechtspraak op 22 mei om 19.30 - 21.00 uur....
-
22 april 2025
Impact | Online advies over het demonstratierecht
De komende weken introduceren de genomineerden voor de Ben Feringa Impact Award 2025 zichzelf en hun impactvolle onderzoek of project. Deze week: Noor Swart en Berend Roorda, genomineerd in de categorie 'onderzoeker,' voor hun online intiatief...