Skip to ContentSkip to Navigation
Over ons Actueel Nieuws Nieuwsberichten

Noodmaatregelen burgemeesters vaak ondeugdelijk

15 december 2016
Pegida-demonstratie (foto Peter Braakmann, Nationale Beeldbank)

Vrijwel elke week is er ergens in Nederland een noodmaatregel van kracht: een tijdelijke maatregel van de burgemeester om een noodsituatie te voorkomen of te bestrijden. Jaarlijks zijn honderden politieagenten betrokken bij de handhaving van zogeheten noodbevelen (concrete instructies voor burgers) en noodverordeningen (algemene verboden en geboden). De noodmaatregelen lopen uiteen van eenvoudige gebiedsverboden tot evacuatiebevelen. Uit onderzoek van het Centrum voor Openbare Orde en Veiligheid (COOV) van de Faculteit Rechtsgeleerdheid van de Rijksuniversiteit Groningen blijkt dat de genomen noodmaatregelen regelmatig in strijd zijn met de wet.

De praktijk worstelt met noodmaatregelen

Burgemeesters hebben moeite met het opstellen van juridisch houdbare noodvoorschriften. Zo worden daarin nieuwe bevoegdheden aan de politie toegekend, hetgeen in strijd is met de wet. Dat gebeurde eerder dit jaar bijvoorbeeld in de Vlaardingse noodverordening op grond waarvan de politie in de nachtelijke uren preventief kon fouilleren om een pyromaan op te sporen. Daarnaast maken voorschriften niet zelden een onrechtmatige inbreuk op grondrechten. Recent werden bij Sinterklaasintochten nog noodbevelen gegeven om het demonstratierecht aan banden te leggen. De noodvoorschriften worden verder soms zodanig geformuleerd dat het voor de politie moeilijk is ze te handhaven.

Best practices voor verschillende soorten noodsituaties

In dit onderzoek - uitgevoerd in opdracht van Politie en Wetenschap - zijn ruim 250 noodverordeningen en noodbevelen geanalyseerd op legaliteit, juridische houdbaarheid en handhaafbaarheid. Daarbij is input van deskundigen uit de praktijk betrokken. Deze analyse heeft geleid tot best practices voor verschillende soorten noodsituaties.

Onderzoeksleider Adriaan Wierenga: ‘Dit onderzoek kan de verantwoordelijke gezagsdragers helpen bij het treffen van bruikbare noodmaatregelen ter voorkoming of beëindiging van rampen of ernstige wanordelijkheden. Daarmee is dit rapport van grote waarde voor burgemeesters, juristen van gemeenten en veiligheidsregio’s, leidinggevende politiefunctionarissen als ook andere betrokkenen bij de aanpak van noodsituaties.’

Meer informatie

  • Van de zijde van de onderzoekers: Adriaan Wierenga
  • A.J. Wierenga, C. Post & J. Koornstra, Naar handhaafbare noodbevelen en noodverordeningen. Een analyse van het gemeentelijke noodrecht (Politiekunde 84, Politie en Wetenschap Apeldoorn), Amsterdam: Reed Business 2016.
  • Het rapport is gratis te downloaden als PDF of als E-book van de website www.politieenwetenschap.nl.
Laatst gewijzigd:18 maart 2022 14:55
View this page in: English

Meer nieuws

  • 17 juli 2025

    Veni-beurzen voor elf RUG-onderzoekers

    Aan elf onderzoekers van de Rijksuniversiteit Groningen en het UMCG is een Veni-beurs van maximaal 320.000 euro toegekend:  Quentin Changeat, Wen Wu, Femke Cnossen, Stacey Copeland, Bart Danon, Gesa Kübek, Hannah Laurens, Adi Stoykova, Frank Tsiwah,...

  • 11 juli 2025

    Alette Smeulers ontrafelt het kwaad: ‘Gewone mensen, extreme daden’

    Internationale misdrijven als genocide, oorlogsmisdaden en misdaden tegen de menselijkheid roepen al decennia vragen op: hoe kunnen mensen hiertoe in staat zijn? Wat bezielt hen? En hoe kunnen we dit begrijpen zonder te vervallen in simplificaties...

  • 09 juli 2025

    Faculteit Rechtsgeleerdheid opent deuren tijdens Rondje Rechtsstaat

    Op zaterdagmiddag 13 september neemt de Faculteit Rechtsgeleerdheid deel aan Rondje Rechtsstaat, onderdeel van de landelijke Week van de Rechtsstaat. Tussen 13.00 en 16.00 uur is iedereen welkom in het Rölinggebouw om meer te ontdekken over de...