Geschiedenisstudent wint publieksprijs Dag van Groninger Geschiedenis

Geschiedenisstudente Elvira Ambrosius heeft afgelopen zaterdag de publieksprijs van de Dag van de Groninger Geschiedenis gewonnen. Elvira kreeg de prijs van €100,00 voor haar scriptie ‘Vrouwelijke verinnerlijking in geneeskrachtige getijdenboeken’, het resultaat van een onderzoek in samenwerking met de historische commissie Thesinge en de Wetenschapswinkel Taal, Cultuur en Communicatie. Haar uitgebreide onderzoek naar het Thesinger getijdenboek resulteerde in de volledige digitalisering van het middeleeuwse werk. Het gebedenboek is online ter inzage voor iedereen.

De innerlijke belevingswereld van kloosterlingen

Wie Middeleeuws Groningen een beetje kent, weet dat er in de Ommelanden ruim 30 kloosters stonden. Zo ook in het dorp Thesinge, vlakbij Ten Boer. Voor haar bacheloronderzoek boog Elvira Ambrosius, studente geschiedenis, zich over zes laatmiddeleeuwse getijdenboeken uit Selwerd en Thesinge. Het zestiende-eeuwse getijdenboek uit het Benedictijnse vrouwenklooster te Thesinge vormde de aanleiding voor haar onderzoek. Getijdenboeken zijn kleine, maar dikke boeken, volgeschreven met gebeden en kleine versieringen voor lezers die dichterbij God wilden komen.

In tegenstelling tot de meeste onderzoekers van getijdenboeken, richt Elvira de aandacht op de inhoud en niet op de versieringen, oftewel het uiterlijk, van de boeken. Ze ziet getijdenboeken als een poort naar de innerlijke belevingswereld van de kloosterlingen en wil daarom weten in hoeverre de boeken een ‘eigen’ karakter hebben. Enerzijds probeert ze te achterhalen of er een inhoudelijke overeenkomst bestaat tussen de getijdenboeken uit Selwerd en uit Thesinge en anderzijds in hoeverre de boeken inhoudelijk afwijken van het getijdenboek van Geert Groote, de vader van de Moderne Devotie.

De invloed van de Moderne Devotie

De Moderne Devotie was een sociaal-religieuze ontwikkeling die de verinnerlijking van het religieuze leven nastreefde en juist kritiek gaf op traditionele (vrouwen)kloosters. Volgens de onderzoeker Cornelius Damen wordt de invloed van de Moderne Devotie op de Benedictijnerkloosters nog wel eens onderschat. Elvira bevestigt dit in haar onderzoek. De kopiistes van Selwerd en Thesinge kregen middels de unie van Benedictijnse kloosters toegang tot de ideeën van de Moderne Devotie. Het kopiëren van de getijdenboeken zou de verinnerlijking van de zusters verhogen.

Ruimte voor zelfexpressie

Er bestaan echter nog meer overeenkomsten tussen de getijdenboeken. Ten eerste zijn er in de boeken aflaat- en communiegebeden toegevoegd. Dit is volgens Elvira het gevolg van de wensen van de opdrachtgeefsters, veeleer vrouwen die buiten het klooster leefden. Vanaf de zestiende eeuw neemt in Groningen het aantal aflaat- en communiegebeden toe en de boeken moesten aansluiten op deze religieuze trend. De andere overeenkomst betreft het colofongebruik waarin we zowel de naam van de kopiiste als de naam van het klooster tegenkomen. Dit laat zien dat er meer ruimte is gekomen voor zelfexpressie.