Research

Onderzoeksthema: Bestuur en beleid in het onderwijs

Binnen dit thema richten we ons op vraagstukken rondom leiderschap en sturing in onderwijs, de relatie tussen bestuur en beleid versus onderwijskwaliteit en onderwijsopbrengsten, en de wijze waarop sturing en beleid binnen scholen/onderwijsinstellingen is georganiseerd. Uitgangspunt is dat beleidsmakers, bestuurders en schoolleiders door de keuzes die zij maken kunnen bijdragen aan beter onderwijs. Momenteel verrichten we bijvoorbeeld onderzoek naar het bestuurlijk vermogen van scholen voor voortgezet onderwijs, gespreid leiderschap binnen schoolteams en naar beleidsmaatregelen om het lerarentekort te verkleinen. Daarnaast bestuderen we beleidsvraagstukken rondom de inrichting en organisatie van het onderwijs, bijvoorbeeld gericht op het onderwijsachterstandenbeleid en overgangen in het onderwijs.

Onderzoeksthema: Onderwijs in de maatschappelijke context

De onderzoeken binnen dit thema zijn gericht op de wisselwerking tussen het onderwijs en de samenleving. Binnen dit thema richten we ons onder andere op vraagstukken rondom gelijke kansen, diversiteit en inclusie in het onderwijs. Uitgangspunt binnen dit thema is het realiseren van goed onderwijs voor alle leerlingen, ongeacht hun achtergrond, thuissituatie en persoonlijke kenmerken. Momenteel verrichten we bijvoorbeeld onderzoek naar onderwijskansen van leerlingen uit lagere sociaaleconomische milieus, leerlingen uit gezinnen met een migratieachtergrond, aandacht voor de basisvaardigheden taal en rekenen, aandacht voor burgerschap en sociaalemotionele ontwikkeling, de rol van schaduwonderwijs bij onderwijskansen en het studiekeuzegedrag van jongeren in het licht van voorbereiding op de arbeidsmarkt. De rol van leerkrachten en scholen in sociale kwesties maakt ook deel uit van dit onderzoeksthema.

Onderzoeksthema: Opleiding van leraren, werkplekleren en professionele ontwikkeling

Binnen dit thema richten we ons op het opleiden van en de professionele ontwikkeling van (onderwijs)professionals, met een sterke focus op de leraar. We kijken naar ontwikkeling en leerprocessen van (onderwijs)professionals binnen het formele onderwijs, werkplekleren en andere leercontexten, zoals professionele leergemeenschappen. Het onderzoek richt zich op sociale mechanismen die vorm geven aan interacties en individuele uitkomsten, zoals professionele identiteitsvorming, motivatie, betrokkenheid of prestaties. Dit is gerelateerd aan de vorming en mobilisatie van sociaal kapitaal in de context van onderwijs (bv. beroepsonderwijs, hoger onderwijs) en op de werkplek. Interacties worden hier voornamelijk opgevat als verbindingen tussen individuen, zoals collega's, maar kunnen ook bestaan uit interacties met artefacten, zoals virtuele (leer)omgevingen. We kijken ook naar leren binnen de lerarenopleidingen, met name naar de (academische) opleiding voor leraar basisonderwijs. Uitgangspunt is dat leraren de sleutel zijn tot kwalitatief goed onderwijs. Momenteel verrichten we bijvoorbeeld onderzoek naar professionalisering van leraren (bv. op het gebied van blended learning, de integratie van nieuwe technologieën, kansengelijkheid, geletterdheid en inclusie), het functioneren van professionele netwerken van (onderwijs)professionals, werkplekleren van (onderwijs)professionals, het stimuleren van evidence-informed werken en het bevorderen van een onderzoekscultuur, begeleiding van startende leraren (bv. in het basisonderwijs en gericht op zij-instromers) en het opleiden van academische leerkrachten voor het basisonderwijs. Daarnaast draagt het onderzoek binnen dit thema bij aan de ontwikkeling van theorieën en methoden met betrekking tot professionele ontwikkeling binnen verschillende contexten.

Onderzoeksthema: Onderwijskundig ontwerpen van interactieve leeromgevingen

Dit thema richt zich op het ontwerp van interactieve leeromgevingen, waarbij het uitgangspunt is dat lerenden een actievere rol spelen in hun leerproces door interactie met de leeromgeving. In het bijzonder onderzoeken we hoe nieuwe (leer)technologieën doelgericht kunnen worden ingezet om leerprocessen te ondersteunen en te evalueren, en hoe het onderwijsontwerp moet worden aangepast om het potentieel van deze leertechnologieën te realiseren. Onderwijsontwerp heeft betrekking op het systematisch ontwikkelen, ontwerpen, implementeren en evalueren van leeromgevingen. Een educatief ontwerp kan betrekking hebben op een enkele les, een cursus of een heel curriculum en kan verschillend worden vormgegeven afhankelijk van het vakgebied of de discipline. Ongeacht de contextuele verschillen is het belangrijk dat leerdoelen, instructie, leermaterialen, beoordeling, leerbehoeften en leermogelijkheden op elkaar zijn afgestemd, gericht op een zo optimaal mogelijke ondersteuning van het leerproces. Momenteel verrichten we bijvoorbeeld onderzoek naar het beoordelen van samenwerkend leren, peer assessment en peer feedback, en docentprofessionalisering ten behoeve van de integratie van technologie (zoals AR/VR) in het onderwijs.

Onderzoeksthema: Sociale dynamieken van leren en ontwikkeling

In dit thema ligt de focus op processen in de klas of in buitenschoolse contexten. Het onderzoek is gericht op het beter begrijpen van leren en ontwikkeling als intrinsiek sociale processen. We hanteren verschillende theoretische perspectieven, methodologische benaderingen en analyse-eenheden, gericht op het vastleggen van verschillende facetten van de dynamische en onderlinge relatie tussen individuen, groepen en hun sociale contexten. Uitgangspunt is dat we het leren en de ontwikkeling van een individu beter kunnen begrijpen wanneer we rekening houden met de sociale omgeving waarbinnen het leren plaatsvindt. We voeren bijvoorbeeld onderzoek uit naar de rol van leraren als facilitator van dialoog en onderwijsinteracties en naar de rol van peers en groepen in de co-constructie van leren en ontwikkeling. Speciale aandacht gaat ook uit naar de studie van sociale netwerken van lerenden, wat inzicht geeft in hoe sociale structuren individuele acties bevorderen of belemmeren. Als antwoord op de toenemende heterogeniteit van perspectieven en identiteiten binnen onze klaslokalen en demografische maatschappelijke veranderingen, wordt tot slot aandacht besteed aan het de sociale dynamieken wat betreft inclusie en gelijkwaardigheid.

Onderzoeksthema: Assessment en evaluatie van leren

Dit thema richt zich op het beoordelen en evalueren van leren. Evaluatie is het proces van het verzamelen en interpreteren van gegevens over leerresultaten en leerprocessen. Verzamelen kan bijvoorbeeld gebeuren door het afnemen van toetsen, observaties of het beoordelen van producten (bv. essay, groepsopdracht). Evaluatie kan gebeuren door de leraar (bv. de leraar evalueert een individuele leerling of een groepsopdracht), maar het kan ook gebeuren door medeleerlingen (bv. leerlingen evalueren elkaars bijdrage) of door de leerling zelf (bv. zelfevaluatie van eigen leerresultaten). Evaluatie heeft een belangrijke functie bij het nemen van beslissingen over stappen in het onderwijsleerproces. Feedback is een bekende manier om evaluaties terug te koppelen en richting te geven aan het leerproces. Binnen dit thema richt het onderzoek zich vooral op (dyadische) interpersoonlijke evaluaties, d.w.z. evaluaties die gaan over “een ander” zoals evaluaties van leraren over leerlingen of peer-evaluaties. Hierbij gaat het bijvoorbeeld om vragen die te maken hebben met de mate van nauwkeurigheid van interpersoonlijke evaluaties, wat de kenmerken zijn van de persoon die de evaluatie uitvoert (leraar, leeftijdsgenoot) en op wie de evaluatie betrekking heeft (leerling, leeftijdsgenoot). Het kan bijvoorbeeld gaan om (a) de manier waarop leerlingen elkaars producten evalueren, hoe ze vervolgens peerfeedback communiceren en hoe hun peers met deze peerfeedback omgaan, (b) de manier waarop lerarenteams in het voortgezet onderwijs gezamenlijk tot een overdrachtsbeslissing komen, of (c) de mate waarin nieuwe informatie bijdraagt aan het bijstellen of veranderen van leerkrachtverwachtingen over individuele leerlingen.

Onderzoeksthema: Analyse van onderwijsdata

Uitgangspunt voor dit thema is dat de kwaliteit van de data en correcte toepassing van analysetechnieken in sterke mate bepalend zijn voor de kwaliteit van ons wetenschappelijk onderzoek en de conclusies die wij daaraan verbinden. Onderwijsdata omvat alle verzamelde gegevens over leren en ontwikkeling in scholen, leraren en leerlingen. In de eerste plaats richt het onderzoek binnen dit thema zich op het correcte wijze toepassen van statistische modellen en kwantitatieve onderzoeksmethoden om (complexe) verbanden en patronen in onderwijsdata te begrijpen en te verklaren. Voorbeelden van modellen en methoden in dit thema zijn regressiemodellen, structurele vergelijkingsmodellen, itemresponsmodellen, clusteranalysemethoden, sociale netwerkmodellen en meta-analyse. Voorbeelden van toepassingen zijn evaluatieonderzoek en onderwijsmetingen. De statistische modellen en methoden worden gebruikt om antwoorden te vinden op fundamentele vragen en praktijkgerichte en wetenschappelijke vragen, maar ook om onvermoede verbanden te ontdekken op het gebied van leren en ontwikkelen. In de tweede plaats richt het onderzoek binnen dit thema zich op correcte wijze toepassen van kwalitatieve onderzoeksmethoden en gemengde methoden onderzoek. Voorbeelden van methoden zijn thematische analyse van interviewdata, discourse analyse, kwalitatieve literatuurstudies, en documentanalyse.

Onderzoeksthema: Ontwikkelen van modellen en methoden voor onderwijsonderzoek

Onderzoek binnen dit thema richt zich op de ontwikkeling van nieuwe statistische modellen en kwantitatieve onderzoeksmethoden om verbanden en patronen in onderwijsgegevens te begrijpen en te verklaren. Het thema omvat ook een zorgvuldige evaluatie en vergelijking van nieuwe en bestaande modellen en methoden. Om wetenschappelijke vooruitgang te boeken in termen van het opbouwen van een cumulatieve hoeveelheid kennis, moeten voorstellen voor nieuwe modellen en methoden uitgebreid en zorgvuldig worden vergeleken met hun beste voorgangers en bestaande methoden. Voorbeelden van modellen en methoden in dit thema zijn (hiërarchische) regressiemodellen, itemresponsmodellen, clusteranalysemethoden en sociale netwerkmodellen.

Onderzoeksthema: Reflectie op wetenschapsuitvoering

Er lijkt een discrepantie te bestaan tussen onderzoeksaanpakken zoals voorzien in de theorie en hoe onderzoek in de praktijk wordt uitgevoerd. Overinterpretatie van bevindingen, ongefundeerde uitspraken over oorzaak-gevolg relaties, krenten pikken uit de resultaten en conclusies zijn voorbeelden van waargenomen en dubieuze onderzoekspraktijken en zijn verre van ongewoon. Binnen dit thema worden deze praktijken beschreven en verklaard, door rekening te houden met de wetenschappelijke context (met soms dubieuze conventies, druk om te publiceren) waarin onderzoekers functioneren. Binnen dit thema wordt ook gereflecteerd op het gebruik van statistieken. Veelgebruikte statistieken worden vaak slecht begrepen en regelmatig verkeerd geïnterpreteerd. Binnen dit thema wordt bijvoorbeeld onderzocht hoe statistieken worden begrepen en geïnterpreteerd door onderzoekers, om bij te kunnen dragen aan de verbetering van onderzoekspraktijken.