Minder vaak sneeuw maakt witte wintervacht gevaarlijk

Diersoorten zoals hermelijnen in Nederland en sneeuwhazen in Zweden worden wit in de winter, zodat ze betere gecamoufleerd zijn in de sneeuw tegen roofdieren. Omdat door klimaatverandering er minder dagen met sneeuw zijn, hebben de hermelijnen in de winter geen goede camouflage meer en zullen ze sneller gezien worden door roofdieren. Deze bevindingen publiceerden onderzoekers van de Rijksuniversiteit Groningen en de Zweedse Landbouwuniversiteit onlangs in het Journal of Experimental Zoology.

Een aantal diersoorten verandert jaarlijks van kleur, ze zijn bruin in de zomer en worden wit in de winter. De verandering wordt geregeld door veranderingen in daglicht, die oorspronkelijk gelinkt is aan verandering in sneeuwdekking. Er wordt gedacht dat deze eigenschap is ontstaan als aanpassing om overlevingskansen te vergroten. Echter, weinig studies hebben dit experimenteel getest of deze aanpassing aan sneeuw daadwerkelijk een effect heeft op de ontdekking door roofdieren.

Knuffels

In hun nieuwe studie laten de onderzoekers experimenteel zien dat een verschil tussen vachtkleur en omgevingskleur inderdaad zorgt voor een snellere vangst door roofdieren. Hoofdauteur van de studie Pieter J. Otte: “Dit toonden we aan door witte en bruine nep-prooidieren (knuffels) te plaatsen voor cameravallen met en zonder sneeuw In de sneeuw zijn witte prooidieren gecamoufleerd, en bruine niet, terwijl dat zonder sneeuw andersom is.”. Het onderzoek werd uitgevoerd in bos en open velden buiten Umeå in Noord-Zweden.

De onderzoekers vonden dat de knuffels waarvan de kleur niet overeenkwam met de omgeving vaker gevonden werden door roofdieren, zowel bruin in sneeuwdekking en wit in sneeuwvrij. Daarnaast werden de knuffels vaker in het bos vaker gezien door roofdieren. “Dit hadden we niet verwacht” zegt Otte, “We dachten dat prooien in het bos meer dekking tegen roofdieren zouden hebben en dus minder snel gevonden zouden worden dan in het open veld. Mogelijk komt dit verschil doordat roofdieren een voorkeur hebben voor het bos en open velden vermijden”.

Probleem in de toekomst

“Dit zijn hele interessante resultaten, omdat het laat zien waarom een witte wintervacht überhaupt bestaat, bruine dieren worden in de sneeuw sneller gezien door roofdieren,” zegt Tim Hofmeester, medeauteur van het onderzoek. “Het laat ook zien dat soorten die een witte wintervacht hebben ontwikkeld, in de toekomst een probleem kunnen hebben als het aantal sneeuwdagen af zal nemen als gevolg van klimaatverandering.”

Referentie: Pieter J. Otte, Joris P. G. M. Cromsigt, Christian Smit, Tim R. Hofmeester: Snow cover-related camouflage mismatch increases detection by predators. Journal of Experimental Zoology - part A, 21 januari 2024

Tekst: RUG/SLU