Onwaardigheid

Onwaardige erfgenamen - wetsbepaling dient te worden herzien

Yvon K, was verdachte van de moord op haar vriend. Zij was ook zijn erfgename, maar ze overleed zelf aan zelfdoding voordat ze veroordeeld werd. Wat gebeurt er nu met de erfenis van haar vriend, mocht zij die nog erven? Het promotieonderzoek van Marije de Vries onderzoekt onwaardigheid – de situatie waarin iemand geen aanspraak op een erfenis kan doen vanwege handelingen jegens de erflater. De Vries concludeert dat de wet aangepast moet worden, want er vallen nog te veel gevallen buiten.

De huidige wetsbepaling vereist voor onwaardigheid een veroordeling door de strafrechter. In het geval van Yvon K. is hiervan geen sprake. In sommige gevallen kan de rechter terugvallen op jurisprudentie van het Europese Hof voor de Rechten van de Mens om toch tot onwaardigheid te concluderen. Dat neemt niet weg dat aanpassing van de wet op zijn plaats is. Ook in andere situaties waar de dader door zelfmoord niet veroordeeld kon worden of als de dader ontslagen van alle rechtsvervolging, dient onwaardigheid te volgen.

Het is echter niet alleen moord en doodslag dat tot onwaardigheid leidt. De laakbare gedragingen die daar aanleiding toe geven zijn divers, maar limitatief opgesomd in de wet. Daar knelt de schoen, volgens De Vries. Zij bepleit dat de rechter – naast een aantal concreet omschreven onbetamelijke gedragingen – beoordelingsvrijheid moet hebben om een persoon bij ernstig wangedrag onwaardig te verklaren. Verder zijn verschillende uitbreidingen en wijzigingen van de huidige regeling voorgesteld. Hiermee wordt maatwerk mogelijk en zijn krantenkoppen als ‘Nabestaanden in shock: man die zijn vrouw doodmartelde meldt zich voor erfenis’ (De Gelderlander, 24-9-22), hopelijk verleden tijd.

Proefschrift: https://hdl.handle.net/11370/72ef1ee8-98a0-4420-b01e-df2c0461c759