Herstel van relaties nodig voor voortgang gaswinningsdossier

Wat is de stand van kennis over de maatschappelijke impact van de gaswinning in Groningen? Het Kennisplatform Leefbaar en Kansrijk Groningen heeft op 28 juni 2021 een nieuw kennisoverzicht uitgebracht: Inzicht in impact. Het geeft een totaaloverzicht van de gevolgen voor bewoners en samenleving, gebaseerd op de inzichten van ruim 250 publicaties. Het overzicht is aangeboden aan het Ministerie van BZK, de opdrachtgever van het Kennisplatform.

Enorme inzet, immense opgave

Sinds de regie in publieke handen is, is de inspanning om de problematiek aan te pakken enorm gegroeid. Tegelijkertijd is duidelijk geworden hoe groot de opgave is: niet alleen huizen, maar ook mensen en relaties zijn zwaar beschadigd. De vraag rijst of de gaswinningsproblematiek in Groningen met recente bestuurlijke ontwikkelingen is opgelost. Het onderzoek laat zien dat dit niet zo is. De situatie blijft ingewikkeld en onbegrijpelijk, voor bewoners en professionals. De bestuurlijke regels veranderen vaak, het vertrouwen van bewoners in betrokken instanties is laag en sommige bewoners kampen nog steeds met een gezondheidsachterstand. De bestaande problemen oplossen gaat naar verwachting nog zeker 10 tot 20 jaar duren.

Herstel van relaties verdient meer aandacht

Om te begrijpen wat ‘herstel’ in Groningen betekent, maakt het Kennisplatform een onderscheid tussen materieel, procedureel en relationeel herstel. Betrokken instanties lijken zich primair te richten op het materiële herstel van fysieke schade en veiligheid. “Maar,” signaleert Sanne Hupkes, projectonderzoeker, “het is te kort door de bocht om te verwachten dat compensatie van materiële en immateriële schade automatisch leidt tot herstel van relaties en vertrouwen. De relaties tussen burger en overheid en tussen overheden onderling zijn ernstig geschaad.” Om vertrouwen te herstellen, moet aanwezige kennis over de maatschappelijke dimensie van de problematiek beter benut worden. Daarnaast is er in de aanpak van de gaswinningsproblematiek meer zeggenschap nodig voor bewoners en gemeenschappen. Zij staan momenteel te veel aan de zijlijn. Instanties geven aan dat ze de bewoner centraal willen stellen, maar in de aanpak blijft de aandacht voornamelijk uitgaan naar technische kennis.

Leren van het gasdossier

Om lessen te trekken uit het gaswinningsdossier verkent het Kennisplatform hoe het mijnbouwbeleid anders kan worden ingericht, zodat er een eerlijke verdeling is tussen lusten en lasten voor bewoners. Nienke Busscher, projectcoördinator: “De manier waarop momenteel vergunningen voor mijnbouw worden verleend, herhaalt de fouten van de gaswinning in Groningen. Bewoners worden niet gehoord, verantwoordelijkheden zijn onvoldoende vastgelegd en de procedures zijn onduidelijk. Juist om tot maatschappelijk verantwoord beleid te komen is het van belang dat hierop een duidelijke visie van de Rijksoverheid komt.”

Zorgvuldigheid

Het Kennisplatform onderstreept dat er meer zorgvuldigheid nodig is voorafgaand aan projecten, tijdens de uitvoering en in de afrondingsfase. Inzichten van het Kennisplatform over maatschappelijke ontwrichting bieden handvatten om de negatieve sociale impact van mijnbouw te voorkomen en te verminderen.

Informatie

• Sanne Hupkes, Projectonderzoeker Kennisplatform Leefbaar en Kansrijk Groningen: s.hupkes@rug.nl of tel. 06-82469956
• De literatuurstudie is te downloaden van de website van het Kennisplatform Leefbaar en Kansrijk Groningen en is binnenkort ook te vinden in bibliotheken in de regio.