Ouderen zijn trager in begrijpen uitdrukkingen
Vanaf de leeftijd van 40 jaar hebben mensen al meer moeite met het onderdrukken van de letterlijke betekenissen van figuurlijke taal. Dat blijkt uit onderzoek van Amélie la Roi. Zij onderzocht hoe ouderen figuurlijke uitdrukkingen, zoals de uitdrukking tegen de lamp lopen, verwerken en begrijpen. Taalverwerking verandert langzaam bij het ouder worden, stelt La Roi, maar blijft toch bijzonder efficiënt tot op hoge leeftijd. La Roi promoveert op 3 mei aan de Rijksuniversiteit Groningen (RUG).
Iedereen wil oud worden, maar niemand wil oud zijn. Ouderdom zorgt voor fysieke ongemakken en heeft gevolgen voor de mentale vermogens van mensen, oftewel hun cognitieve vaardigheden. Wat betekent dat voor het vermogen om via taal te communiceren? Dat heeft La Roi onderzocht voor haar promotie aan de RUG.
Ervaring versus verwerking
Veel uitdrukkingen kunnen zowel letterlijk als figuurlijk begrepen worden. Tegen de lamp lopen kun je interpreteren als ‘tegen een lamp aan botsen’. Maar iedereen met gemiddelde kennis van het Nederlands begrijpt dat het doorgaans ‘gepakt worden’ betekent. ‘Het bestuderen van zulke uitdrukkingen is interessant,’ vertelt La Roi. ‘Want de kennis van uitdrukkingen neemt toe met de jaren, maar hun verwerking hangt deels af van cognitieve vaardigheden, die juist achteruitgaan bij het ouder worden.’
Veertigplussers trager in onderdrukken letterlijke betekenis
Uit La Roi’s onderzoek blijkt dat volwassenen al vanaf veertig jaar trager worden in het onderdrukken van de letterlijke betekenissen van uitdrukkingen, wat nodig is om hun figuurlijke betekenis naar boven te halen. Bovendien bleken ouderen langzamer dan jongvolwassenen in het activeren van de figuurlijke betekenis van uitdrukkingen.
Context
Uit La Roi’s onderzoek blijkt tevens dat zowel jongvolwassenen als ouderen gebruikmaken van contextinformatie om de verwerking van figuurlijke uitdrukkingen makkelijker te maken - bijvoorbeeld een zin over een dief voorafgaand aan de uitdrukking tegen de lamp lopen. Deze vaardigheid blijft stabiel over een periode van meerdere jaren.
Voordeel van ervaring
Ouderen hebben echter, in tegenstelling tot jongvolwassenen, die contextinformatie echt nodig voor de verwerking van letterlijke zinnen, en juist minder bij figuurlijke uitdrukkingen. Dat komt doordat uitdrukkingen vaak een vaststaande combinatie vormen van woorden. La Roi: ‘Door ervaring vult je brein automatisch aan wat er moet volgen: tegen de lamp … lopen. Als je eenmaal beseft dat het om de figuurlijke betekenis gaat en de letterlijke betekenis hebt onderdrukt, gaat de verwerking van de figuurlijke betekenis snel. Het lijkt erop dat we met ervaring compenseren wat we verliezen door cognitieve achteruitgang. Dat is een positieve boodschap als het gaat om ouder worden.’
Broodnodig
Volgens La Roi voorziet haar onderzoek in een behoefte. ‘Er is veel onderzoek gedaan naar de effecten van veroudering op bijvoorbeeld geheugen. Maar er is nog weinig bekend over de manier waarop taalvaardigheden veranderen. Dit vormt een belangrijke nulmeting voor verder onderzoek naar cognitieve veroudering door ouderdomsziektes als dementie. En nu blijkt dat de effecten van cognitieve veroudering op taalverwerking al rond de leeftijd van veertig beginnen is het belangrijk om ook volwassenen van middelbare leeftijd mee te nemen in zulk onderzoek.’
Meer informatie
Amélie la Roi, amelielaroi@gmail.com
Laatst gewijzigd: | 26 april 2021 09:18 |
Meer nieuws
-
25 maart 2024
Dyslexie: een 'onderschatte' stoornis
Liset Rouweler is onderzoeker bij het Dyslexiecentrum Groningen. Volgens haar hebben zo'n 1000 tot 1500 studenten aan de RUG dyslexie, desondanks weten velen niet waar ze terechtkunnen. Rouweler en haar team proberen deze groep een handje te helpen...
-
28 februari 2024
Archeologisch onderzoek geeft nieuw inzicht in rijke eco-culturele geschiedenis van het damhert
Onlangs zijn twee wetenschappelijke publicaties verschenen die beide meer inzicht geven in de rijke eco-culturele geschiedenis van het damhert, de hoofdrolspeler van het recente debat over hertenparken in Nederland. Archeoloog dr. Canan Çakırlar...
-
26 februari 2024
‘Normoverschrijding is de aantrekkingskracht van Trump.’ | Interview met dr. Lisa Gaufman en dr. Bharath Ganesh
In het boek The Trump Carnival , dat 29 februari officieel wordt gepresenteerd in het Academiegebouw van de Rijksuniversiteit Groningen, trekken onderzoekers dr. Lisa Gaufman en dr. Bharath Ganesh een vergelijking tussen de Amerikaanse...