Bias in de psychiatrie leidt tot overschatting van antidepressiva

Promotie Ymkje Anna de Vries, 21 februari, Faculteit Medische Wetenschappen/UMCG

Proefschrift: Evidence-b(i)ased psychiatry

Bias in de psychiatrie leidt tot overschatting van antidepressiva

De effectiviteit en veiligheid van behandelingen voor depressie en angststoornissen wordt overschat door bias in de wetenschap. Dat concludeert Ymkje Anna de Vries in haar proefschrift. Zij toont aan dat onderzoeken die niet aantonen dat de therapie daadwerkelijk helpt, minder vaak gepubliceerd worden dan onderzoeken die een positief effect van de behandelingen aantonen en soms juist op een positieve manier gepubliceerd worden. Daarnaast beschrijft zij kenmerken die een goede behandeluitkomst met antidepressiva kunnen voorspellen.

Ongeveer één op de vijf mensen krijgt geduren§de het leven te maken met een depressie of angststoornis. De meest gangbare behandelingen hiervoor zijn antidepressiva en psychotherapie. Er is veel onderzoek gedaan naar het effect van deze behandelingen. In sommige onderzoeken blijkt het effect van deze behandelingen niet zo groot, terwijl andere onderzoeken een positief effect vinden. Bovendien vinden er soms ernstige negatieve gebeurtenissen plaats, zoals zelfmoordpogingen, die mogelijk aan de behandeling gerelateerd kunnen zijn. De Vries toont aan dat deze negatieve studies minder vaak gepubliceerd worden dan positieve studies en dat negatieve gebeurtenissen vaak weggelaten worden uit publicaties. Bovendien hebben wetenschappers soms de neiging om negatieve resultaten positiever te omschrijven dan ze eigenlijk zijn en citeren andere wetenschappers ook drie keer zo vaak die positieve studies. Hierdoor is er sprake van bias in de wetenschap.

De Vries onderzocht daarnaast of het mogelijk is om het effect van antidepressiva te voorspellen. Zij vond dat de ernst van symptomen en de mate van opknappen tijdens de eerste twee weken gerelateerd zijn aan goede uitkomsten, maar concludeert dat er meer onderzoek nodig is om echt goede voorspellingen te kunnen doen. De Vries hoopt dat wetenschappers zich steeds meer bewust worden van het effect dat bias kan hebben op wetenschappelijk onderzoek en dat met behulp van gepersonaliseerde patiëntgegevens nog beter voorspeld kan worden welke behandeling voor een patiënt effectief zal zijn.

Ymkje Anna de Vries studeerde epidemiologie aan de Rijksuniversiteit Groningen. Haar onderzoek past binnen de onderzoeksgroep ICPE (Interdisciplinary Center Psychopathology and Emotion regulation) van onderzoeksinstituut SHARE. Zij is nu werkzaam als postdoctoraal onderzoeker bij het UMC Groningen en de onderzoeksgroep Ontwikkelingspsychologie van de Rijksuniversiteit Groningen. Zij was in 2015 mede-auteur van een publicatie in JAMA, waarover dit nieuwsbericht verscheen: Werking antidepressiva bij angststoornissen te positief gebracht