Skip to ContentSkip to Navigation
Rijksuniversiteit Groningenfounded in 1614  -  top 100 university
Over ons Actueel Nieuws Nieuwsberichten

Nieuwe moleculaire motor bootst twee wielen op een as na

13 oktober 2015

Groningse chemici onder leiding van hoogleraar organische chemie Ben Feringa hebben een nieuw type moleculaire motor ontworpen. In tegenstelling tot eerdere motoren is dit molecuul symmetrisch. Het bestaat uit twee groepen, verbonden via een centrale ‘as’ die in een tegenovergestelde richting draaien, net als de wielen van een auto. Het resultaat, dat maandag is gepubliceerd in het tijdschrift Nature Chemistry, lijkt ideaal voor een nano-transportsysteem.

Het klinkt misschien raar, maar vanuit de bestuurder gezien draaien de wielen aan de linker- en rechterkant van een auto in tegenovergestelde richtingen. Bij een auto die vooruit rijdt draait het linker voorwiel met de klok mee, en het rechter voorwiel tegen de klok in. Dit is de basisconstructie van een nieuw type moleculaire motor dat uit het laboratorium van Ben Feringa komt, in 1999 de maker van de eerste door licht aangedreven synthetische moleculaire motor.

Illustratie: Groep Feringa
Illustratie: Groep Feringa

‘Om een moleculaire motor nuttig werk te laten verrichten moet je de draairichting kunnen controleren’, vertelt Feringa. Tot nu toe gebeurde dat door gebruik te maken van zogeheten chirale moleculen. Deze bestaan uit twee delen die elkaars spiegelbeeld zijn, zoals een linker- en rechterhand. De twee delen zijn op een punt verbonden. ‘Het motormolecuul is dus a-symmetrisch, en die ongelijkheid tussen beide helften bepaalt de draairichting’, legt Feringa uit.

Illustratie: Groep Feringa
Illustratie: Groep Feringa

In Nature Chemistry presenteert de groep van Feringa voor het eerst een symmetrisch molecuul dat ook een gecontroleerde draairichting heeft. ‘Deze symmetrische motor, die net als onze andere motoren door licht wordt aangedreven, heeft twee rotatieassen en twee roterende delen’, vertelt Feringa. De assen zitten vast aan een middenstuk. Ook dat middenstuk is symmetrisch, op één enkel koolstofatoom na. Daar zitten twee verschillende groepen aan die er voor zorgen dat beide roterende delen een tegengestelde richting uit draaien, bezien vanuit dat middenstuk.

Ben Feringa | Foto Science LinX
Ben Feringa | Foto Science LinX

Net als bij een auto betekent dit dat de twee ‘wielen’ het molecuul dezelfde kant op laten gaan. ‘Deze vondst biedt prachtig perspectief om autonome beweging op nanoschaal te realiseren zoals transport over een nanoweggetje in een vooraf bepaalde richting’ legt Feringa uit. ‘We zijn momenteel in ons lab bezig om deze vorm van nanotransport werkelijkheid te maken.’

Referentie: Unidirectional rotary motion in achiral molecular motors. Jos C. M. Kistemaker, Peter Štacko, Johan Visser and Ben L. Feringa. Centre for Systems Chemistry, Stratingh Institute for Chemistry and Zernike Institute for Advanced Materials, Rijksuniversiteit Groningen.

Laatst gewijzigd:11 februari 2025 14:44
Deel dit Facebook LinkedIn
View this page in: English

Meer nieuws

  • 15 oktober 2025

    Blaauw Sterrenwacht geopend tijdens Nacht van de Nacht

    De Blaauw Sterrenwacht van de Rijksuniversiteit Groningen is geopend tijdens de Nacht van de Nacht op zaterdag 25 oktober 2025. Tijdens deze nacht, waarin we de klok een uur terugzetten, kunnen bezoekers sterrenkijken en zijn er allerlei...

  • 08 oktober 2025

    Niet elk plastic hoeft bio-based of afbreekbaar te zijn

    Per persoon gooien we zo’n 33 kilo plastic verpakkingsmateriaal weg per jaar. Hoogleraar polymeerchemie Katja Loos werkt aan een duurzamere toekomst voor plastics - door te kijken naar meer dan alleen het materiaal zelf.

  • 06 oktober 2025

    De genAI bubbel zal barsten, maar geef AI niet op!

    'Mensen blijven maar zeggen dat generatieve AI een universele tool is die veel meer kan,’ zegt Michael Biehl, hoogleraar Machine Learning. ‘Maar vroeg of laat zal de genAI-bubbel barsten,’ stelt hij. Maar dat betekent niet dat we alle AI maar met het...