Gebrek aan wintervoedsel bedreigt Nederlandse veldleeuwerik

In Nederland overwinterende veldleeuweriken hebben een tekort aan voedsel. Dat concluderen wetenschappers van de Wageningen University (WU) en de Rijksuniversiteit Groningen (RUG) in het wetenschappelijke tijdschrift Journal of Ornithology. De biologen telden een winter lang veldleeuweriken op 77 verschillende akkers aan de grens tussen Friesland en Drenthe. Zij inventariseerden daarbij het potentiële voedsel van de vogels. De onderzoekers analyseerden de dichtheid van verschillende zaadjes op de grond en telden de aanwezigheid van planten en insecten. Bovendien verzamelden zij honderden poepjes van de vogels.

‘Een Duitse expert heeft de poepjes onder de microscoop geanalyseerd en kon aan de hand van de resten zien wat de vogels gevreten hadden’, zegt onderzoeksleider Flavia Geiger van de WU. Door de gegevens van leeuwerikentellingen, voedselbeschikbaarheid en voedselkeuze te combineren, vonden de onderzoekers aanwijzingen dat de leeuweriken in de Nederlandse winter niet genoeg voedsel kunnen vinden. ‘De veldleeuweriken hebben in de winter behoefte aan grote akkers in open gebied, met een hoge dichtheid aan zaadjes’, vertelt Arne Hegemann van de RUG.

Bedreigde diersoort

De vogels hebben een voorkeur voor granen die na de oogst op de akker achterblijven. Deze zijn echter schaars en zodra ze op zijn, vormen zaden van akkeronkruiden het belangrijkste voedsel. ‘Helaas vinden ze deze zaden nauwelijks’, zegt Geiger. De meeste akkers worden na de oogst snel geploegd en het gebruik van herbiciden voorkomt dat akkeronkruiden zaden kunnen produceren. ‘Deze zijn in de winter als voedsel voor de leeuwerik heel belangrijk. Als er te weinig voedsel is, zijn de overlevingskansen van de leeuweriken onvoldoende’, aldus de onderzoekers. De populatie van de voorheen algemeen voorkomende veldleeuwerik is de afgelopen dertig jaar met meer dan 95% afgenomen. De vogel staat inmiddels op de Rode Lijst van bedreigde soorten.

Bescherming in de winter

Dat in Nederland overwinterende veldleeuweriken het zwaar hebben, werd al vaker vermoed. Het recente onderzoek toont dat veronderstelde effect voor het eerst aan. Volgens de onderzoekers is het nu aan de politiek en natuurbescherming om de situatie van de veldleeuwerik te verbeteren. De biologen stellen vast dat ook buiten het broedseizoen maatregelen nodig zijn ter bescherming van de veldleeuwerik in Nederland. ‘Tijdens de winter hebben veldleeuweriken het zwaar,’ aldus Geiger. ‘Er moeten maatregelen komen om hun situatie in de winter te verbeteren. Stoppelvelden in de winter die niet met herbiciden worden bespoten zijn een belangrijke stap,’ voegt Hegemann toe.

Meer informatie

Publicatie: Geiger F, Hegemann A, Gleichman M, Flinks H, de Snoo GR, Prinz S, Tieleman BI & Berendse F (2014): Habitat use and diet of Skylarks (Alauda arvensis) wintering in an intensive agricultural landscape of the Netherlands. Journal of Ornithology 155: 507–518.