Oud Kapteyner wint Van Swinderenprijs

Dr. Else Starkenburg wint Van Swinderenprijs 2012

Het Koninklijk Natuurkundig Genootschap (KNG) uit Groningen heeft op dinsdag 18 december 2012 de Van Swinderenprijs 2012 uitgereikt aan oud-Kapteyner Dr. Else Starkenburg. Voor de Van Swinderenprijs waren vier auteurs genomineerd die op hun beurt waren gekozen uit degenen die in het academische jaar 2011-2012 zijn gepromoveerd met het judicium ‘cum laude’ in de Faculteit Faculty of Science and Engineering (voorheen de Wiskunde en Natuurwetenschappen) en Faculteit Medische Wetenschappen. Dr. Else Starkenburg heeft een geldbedrag van 2.500 euro gewonnen voor haar proefschrift “Kannibalisme in onze kosmische achtertuin”.

Else Starkenburg bestudeerde een aantal onderwerpen uit het vakgebied van de galactische archeologie. Alleen in onze eigen Melkweg en enkele sterrenstelsels daaromheen kunnen we sterren individueel bestuderen. Omdat sterren een unieke chemische vingerafdruk behouden tijdens hun leven en ook hun kinematica lang behouden blijft, kan het bestuderen van sterren veel vertellen over het verleden.

Starkenburg zocht in de buitenste delen van de Melkweg naar substructuren in positie en snelheden die overblijfselen kunnen zijn van de vernietiging van kleinere stelsels door de Melkweg, ook wel ‘kosmisch kannibalisme’ genoemd. Ze vindt verscheidene substructuren en concludeert dat minstens 10 procent - maar wellicht alle buitenste delen van onze Melkweg - is opgebouwd uit de restanten van vernietigde kleinere stelsels.

Vervolgens richt ze zich op de studie van kleinere satellietstelsels die (nog) niet vernietigd zijn door de gravitationele interactie met de veel grotere Melkweg waar ze omheen draaien. Een verrassend resultaat uit eerder werk was dat in deze stelsels geen hele primitieve sterren gevonden waren. Starkenburg laat zien dat deze sterren wel aanwezig zijn. Een verdere studie naar de elementen in de atmosfeer van enkele van deze sterren toont aan dat de chemische eigenschappen van deze populatie beter overeenkomen met de sterren in de Melkweg dan de dominante populatie. Ook gebruikt ze modellen om de vorming en evolutie van satellietstelsels na te bootsen. Ze constateert dat de gemodelleerde satellietstelsels in veel aspecten goed overeenkomen met de waarnemingen.

Else Starkenburg (Hengelo, 1984), studeerde sterrenkunde in Groningen. Het onderzoek werd uitgevoerd bij het Kapteyn Instituut voor Sterrenkunde en gefinancierd uit een NWO Vici grant van promotor Prof. Dr. Eline Tolstoy. Starkenburg is in januari 2012 gestart als postdoc bij de Universiteit van Victoria, Canada. Naast het winnen van de Van Swinderenprijs 2012, heeft Dr. Else Starkenburg ook de publieksprijs gewonnen. Voor meer informatie over KNG en de Van Swinderenprijs, ga naar www.kng-groningen.nl.