The influence of mobile genetic elements on fitness, virulence and drug resistance of Staphylococcus aureus

Promotie: mw. M.A. Chlebowicz 16.45 uur, Academiegebouw, Broerstraat 5, Groningen

Proefschrift: The influence of mobile genetic elements on fitness, virulence and drug resistance of Staphylococcus aureus

Promotor(s): prof.dr. J.M. van Dijl, prof.dr. H. Grundmann

Faculteit: Medische Wetenschappen

Nader inzicht in resistentie van stafylokokken

Staphylococcus aureus is een belangrijke ziekteverwekker van mens en dier. Het ziekmakende vermogen van de bacterie is afhankelijk van een groot aantal virulentiefactoren, die kolonisatie en invasie van de gastheer mogelijk maken. S. aureus is bovendien in hoge mate resistent tegen antibiotica. Resistentie wordt vaak verworven via uitwisseling van mobiele genetische elementen. Een berucht voorbeeld hiervan is de meticilline resistente S. aureus (MRSA), die via het mobiele 'Staphylococcal Cassette Chromosome mec' (SCCmec) zijn meticillineresistentie verwerft.

UMCG-promovendus Monika Chlebowicz onderzocht hoe SCCmec elementen door stafylokokken worden uitgewisseld en hoe ze weer verloren gaan. Hiertoe bestudeerde zij de diversiteit in virulentiefactoren en SCCmec elementen van verschillende isolaten.

Het onderzoek bracht een ongekend hoge variabiliteit in de samenstelling van S. aureus exoproteomen aan het licht. Slechts 7 van 65 geïdentificeerde eiwitten waren in alle 25 geanalyseerde exoproteomen aantoonbaar. De gevonden exoproteoomvariaties waren het gevolg van verschillen in aan- of afwezigheid van genen en verschillen in genexpressie.

Bacteriofagen lijken een belangrijke rol te spelen in de uitwisseling van SCCmec elementen, stelt Chlebowicz vast. Ook toont ze aan dat SCCmec elementen verloren kunnen gaan door recombinatie van geconserveerde genen. Dit onderzoek onderstreept dat mobiele genetische elementen een belangrijke rol spelen in de fitness, virulentie en antibioticumresistentie van stafylokokken.

Monika Chlebowicz (Polen, 1981) studeerde biologie aan de universiteit van Gdańsk. Ze verrichtte haar onderzoek aan de afdeling Medische Microbiologie van het Universitair Medisch Centrum Groningen (UMCG) en binnen het StaphDynamics project, gefinancierd door de Europese Commissie. Inmiddels werkt Chlebowicz als onderzoeker bij de Wellcome Trust Sanger Institute in Hinxton (Groot Brittannië).