Koninklijke Onderscheiding voor prof.mr.dr. Geert Knigge

Vrijdag 27 april 2012 ontvangen twee personen op voordracht van de Rijksuniversiteit Groningen een Koninklijke Onderscheiding. Dhr. drs. J.M.F. Borg wordt benoemd tot Ridder in de Orde van Oranje Nassau. Tot Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw wordt benoemd dhr. prof.mr.dr. G. Knigge.

Burgemeester dhr. dr. J.P. Rehwinkel van de gemeente Groningen decoreert dhr. prof.mr.dr. G. Knigge om 10.15 uur in het Stadhuis op de Grote Markt in Groningen. De decoratie van dhr. drs. J.M.F. Borg vindt wegens verblijf in het buitenland plaats op een nader te bepalen moment.

De heer prof.mr.dr. G. Knigge

Geert Knigge (Loosdrecht, 1950), sinds 1987 hoogleraar straf- en strafprocesrecht aan de Rijksuniversiteit Groningen, ontvangt een Koninklijke Onderscheiding vanwege zijn belangrijke bijdrage aan de ontwikkeling en vernieuwing van het Nederlandse straf- en strafprocesrecht. Hij deed dat met grote persoonlijke inzet en toewijding, en vanuit een sterk ontwikkeld gevoel van maatschappelijke verantwoordelijkheid. Knigge leverde deze bijdrage niet alleen als hoogleraar, maar ook als leider van het omvangrijke en belangwekkende onderzoeksproject ‘Strafvordering 2001’ en als advocaat-generaal bij de Hoge Raad der Nederlanden.

Al vroeg in zijn wetenschappelijke loopbaan onderscheidt Geert Knigge zich als een oorspronkelijk denker met een groot analytisch vermogen. In 1980, nog vóór de afronding van zijn dissertatie, publiceert hij het originele en invloedrijke boek ‘Beslissen en motiveren’. In het proefschrift ‘Verandering van wetgeving’ waarop hij enkele jaren later (1984) cum laude het doctoraat in de Rechtsgeleerdheid verwerft, betoont hij zich opnieuw een oorspronkelijk en diepgravend jurist. Met deze prachtige dissertatie heeft hij, zo zal al spoedig blijken, een standaardwerk geschreven. Het is ook nu nog, bijna dertig jaar na verschijnen, de meest gezaghebbende publicatie over het juridische vraagstuk welke wet na verandering van wetgeving moet worden toegepast, de wet zoals die vóór de wijziging gold of de nieuwe, gewijzigde wet. Knigge ontving voor zijn dissertatie de Moddermanprijs, eens in de twee jaar toegekend aan degene die aan een Nederlandse universiteit het beste proefschrift op het terrein van de strafrechtwetenschappen heeft verdedigd.

Ook als hoogleraar is hij één van de allerbeste op zijn vakgebied. Knigge speelt via zijn wetenschappelijke publicaties en zijn annotaties bij rechterlijke uitspraken een zeer prominente rol in het wetenschappelijke debat over de ontwikkeling en vernieuwing van het materiële en formele strafrecht. Meer en meer richtte hij zich daarbij op uitspraken van het Europese Hof voor de Rechten van de Mens en daarmee op de betekenis van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens voor het Nederlandse straf(proces)recht.

Naast zijn onderzoek en onderwijs vervulde hij binnen de universiteit verschillende bestuurlijke functies, waaronder die van decaan van de juridische faculteit.

Van uitzonderlijke betekenis is ook het werk van Geert Knigge voor wetgeving waardoor het Nederlandse straf- en strafprocesrecht ingrijpend is vernieuwd. Hij was één van de twee projectleiders van het project ‘Strafvordering 2001’, een door het Ministerie van Justitie gefinancierd project van de vakgroepen strafrecht van de Rijksuniversiteit Groningen en de Universiteit Tilburg. Het project beoogde het Wetboek van Strafvordering, dat stamt uit de 19e eeuw, in zijn grondslagen opnieuw te doordenken en aan te passen aan de gewijzigde inzichten en behoeften, zodat de rechtspraktijk er ook na het jaar 2000 mee uit de voeten zou kunnen. De bevindingen, inzichten en voorstellen die uit dit project zijn gekomen zijn in zeer belangrijke mate door de wetgever overgenomen. De bijdrage van Knigge was uniek en bepalend vanwege zijn brede en zeer gedetailleerde kennis van het geldende recht, zijn standvastigheid om het project te doen slagen, zijn inspirerend leiderschap en zijn creativiteit en vindingrijkheid om nieuwe oplossingen te vinden.

Op 1 juni 2005 werd Knigge benoemd tot advocaat-generaal bij het hoogste rechtscollege in ons land, de Hoge Raad der Nederlanden. Een functie waarvoor hij al diverse keren was gevraagd, maar wat hij steeds had afgehouden omdat hij eerst het project Strafvordering 2001 wilde afronden.

Ook als advocaat-generaal heeft Knigge zich bijzonder onderscheiden en belangrijke bijdragen geleverd aan de rechtsontwikkeling. Zijn conclusies zijn uitmuntend, worden ook in de wetenschappelijke wereld hoog geprezen en hebben diverse keren geleid tot belangrijke wijzigingen in de rechtspraak. Bijzondere vermelding verdient in dit verband zijn conclusie in de zaak Lucia de B., waarin hij een nieuwe werkwijze in herzieningszaken ontwikkelde waardoor tekortkomingen in het onderzoek zichtbaar werden. Zijn aanpak leidde uiteindelijk tot een door de Hoge Raad toegewezen vordering tot herziening van haar veroordeling.

De belangrijkste drijfveer bij zowel zijn wetenschappelijke werk als dat van advocaat-generaal bij de Hoge Raad, is niet die van persoonlijke eer en roem. Wat hem beweegt is de zaak zelf, echte nieuwsgierigheid naar hoe de dingen in elkaar steken, de wens zijn werk zo goed mogelijk te doen en een groot gevoel van verantwoordelijkheid voor de publieke zaak.

Naast zijn hoofdfunctie heeft Knigge zich steeds, via verschillende activiteiten en functies, maatschappelijk dienstbaar gemaakt. Niet alleen in landelijke commissies op het terrein van het (straf)recht en als rechterplaatsvervanger bij de Rechtbank Groningen en als raadsheerplaatsvervanger bij het Gerechtshof Leeuwarden, maar ook als vrijwilliger in verschillende lokale verbanden als de scouting, het Groninger Studentenpastoraat en de Groningse strafrechtelijke studentenvereniging Simon van der Aa. Het is typerend dat hij, naast zijn functies op het hoogste maatschappelijke niveau, altijd bereid is geweest zich ook maatschappelijk in te zetten via vrijwilligers- en bestuurswerk in zijn directe omgeving.

Geert Knigge wordt benoemd tot Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw.

Noot voor de pers
Informatie: via de afdeling Communicatie RUG, tel. 050-363 4444, e-mail: communicatie rug.nl