The guarded brain. The role of P-glycoprotein at the blood-brain barrier in major psychiatric disorders and antidepressant treatment

Promotie: dhr. O.L. de Klerk, 16.15 uur, Aula Academiegebouw, Broerstraat 5, Groningen

Proefschrift: The guarded brain. The role of P-glycoprotein at the blood-brain barrier in major psychiatric disorders and antidepressant treatment

Promotor(s): prof.dr. J.A. den Boer, prof.dr. R.A.I.O. Dierckx

Faculteit: Medische Wetenschappen

Eiwit P-gp mogelijk aangrijpingspunt voor nieuwe psychofarmaca

De eiwitpomp P-glycoproteine (P-gp) lijkt een rol te spelen bij psychiatrische stoornissen, zoals depressie en schizofrenie. Dat wijst onderzoek van promovendus Onno de Klerk uit. De onderzoeker stelt vast dat de activiteit van het eiwit verstoord is bij patiënten met psychiatrische stoornissen, en ook verandert door langdurige toediening van antidepressiva. Wellicht is het eiwit een aangrijpingspunt voor nieuwe medicijnen tegen psychiatrische ziekten.

P-gp speelt een rol in de werking van de bloed-hersenbarrière (BHB). Dit is een barrière die het zenuwstelsel beschermt, door tal van (schadelijke) stoffen tegen te houden, terwijl het tegelijkertijd er voor zorgt dat de aan- en afvoer van stoffen naar en van de hersenen ongehinderd kan doorgaan. Het eiwit P-gp is een van de transportsystemen van de BHB. Het is in staat om zeer verschillende moleculen van het brein naar het bloed te transporteren.

Het onderzoek van De Klerk laat zien dat chronische stress de activiteit van P-gp in de hersenen doet afnemen. Dit fenomeen kan ook bij depressie en schizofrenie spelen, wat een aanwijzing kan zijn voor een verminderde bescherming van het brein tijdens een periode van ziekte. Ook laat de promovendus zien dat de activiteit van P-gp verandert in twee psychiatrische stoornissen en na chronische toediening van een antidepressivum, en beschrijft hij de relatie van varianten van het ‘P-gp gen’ (ABCB1) met het optreden van bijwerkingen op een bepaald type antidepressiva (SSRI’s).

Onno de Klerk (Gouda, 1967) studeerde geneeskunde aan de Rijksuniversiteit Leiden. Hij verrichtte zijn onderzoek aan de afdelingen Psychiatrie en Nucleaire Geneeskunde en Moleculaire Beeldvorming van het Universitair Medisch Centrum Groningen (UMCG). Het onderzoek werd mede gefinancierd door GGZ Drenthe, NWO, het Center for Neurogenomics and Cognitive Research van de VU, de Europese Commissie en ZonMW. De Klerk werkt thans als psychiater bij GGZ Drenthe.