Origin of asymmetry. Mutual intelligibility of spoken Danish and Swedish

Promotie: mw. A. Schüppert, 16.15 uur, Aula Academiegebouw, Broerstraat 5, Groningen

Proefschrift: Origin of asymmetry. Mutual intelligibility of spoken Danish and Swedish

Promotor(s): prof.dr. J. Nerbonne

Faculteit: Letteren

Waarom Denen beter Zweeds verstaan dan andersom

In Noord-Europa wordt vaak tussen sprekers van verschillende talen gecommuniceerd terwijl elk zijn eigen taal gebruikt. Dat betekent dat Denen Deens kunnen spreken met Zweden, die dan in het Zweeds antwoorden. Denen verstaan gesproken Zweeds echter beter dan Zweden gesproken Deens verstaan. Anja Schüppert onderzocht hoe goed mensen in buurlanden elkaar kunnen verstaan en welke factoren invloed op de verstaanbaarheid hebben. Ze concludeert dat Denen tijdens het luisteren onbewust een beroep doen op letters die in hun taal nog wel worden geschreven, maar niet meer worden uitgesproken, terwijl de Zweden deze nog wel uitspreken.

Uit Schüpperts onderzoek blijkt verder dat onderlinge verstaanbaarheid bij kleuters (nog) niet asymmetrisch is, terwijl ze de asymmetrische verstaanbaarheid voor volwassenen kon bevestigen. Deze uitkomst past goed bij het resultaat van een ander experiment van Schüppert, dat aantoont dat volwassen Denen onbewust hun kennis van de Deense spelling gebruiken als ze naar gesproken Zweeds luisteren. De Deense spelling is conservatiever dan de Zweedse en heeft letters bewaard die niet meer uitgesproken worden. Deze letters worden in de corresponderende Zweedse woorden echter vaak wel uitgesproken. Metingen van hersenactiviteit bevestigen dat hersengebieden die normaliter geactiveerd worden als proefpersonen (voor-)lezen ook geactiveerd worden als Deense luisteraars naar gesproken Zweeds luisteren. Schüpperts resultaten benadrukken het sterke verband tussen geletterdheid en verstaanbaarheid van gesproken taal, en bevestigen dat geletterdheid een belangrijke rol speelt zowel bij het begrijpen van geschreven teksten als voor mondelinge communicatie.

Anja Schüppert (Duitsland, 1976) studeerde Scandinavische talen aan de Humboldt Universität Berlin. Ze verrichtte haar promotieonderzoek bij het Center for Language and Cognition Groningen van de Faculteit der Letteren. Schüppert werkt nu als postdoc aan de RUG voor verder onderzoek naar de onderlinge verstaanbaarheid van Europese talen.