The downside up? A study of factors associated with a successful course of treatment for adolescents in secure residential care

Promotie: mw. A.T. Harder, 16.15 uur, Doopsgezinde Kerk, Oude Boteringestraat 33, Groningen

Proefschrift: The downside up? A study of factors associated with a successful course of treatment for adolescents in secure residential care

Promotor(s): prof.dr. E.J. Knorth

Faculteit: Gedrags- en Maatschappijwetenschappen

Positieve behandelrelatie tussen jongere en professional verbetert de zorg

Belangrijke succesfactoren voor gesloten residentiële jeugdzorg zijn het motiveren van jongeren voor behandeling en het ontwikkelen van positieve behandelrelaties tussen jongeren en professionals. Dit blijkt uit het promotieonderzoek van Annemiek Harder. Zij concludeert dat goede bejegening van groepsleiders en docenten bijdragen aan een positieve behandelrelatie. Interventies in de (gesloten) residentiële jeugdzorg die gericht zijn op behandeling, zoals vaardigheidstraining, hangen samenhangen met betere uitkomsten dan interventies die vooral gericht zijn op beheersing en dwang, zoals straffen. Meer adequate behandeling kan volgens Harder worden gerealiseerd door tijdens de hulpverlening enerzijds meer expliciet aandacht te hebben voor de individuele kenmerken en de perspectieven van jongeren en hun ouders, en anderzijds door het ondersteunen en bevorderen van vaardigheden bij professionals in de gesloten residentiële jeugdzorg.

Gesloten residentiële jeugdzorg is een vorm van hulpverlening waarin jongeren van 12 tot 24 jaar 24 uur per dag in een beveiligde omgeving begeleid en behandeld worden. Deze hulpverlening blijkt een soort ‘laatste redmiddel’ te zijn geworden voor adolescenten met vaak antisociale en oppositionele gedragsproblemen bij wie de problemen niet verminderd konden worden door andere hulpverleningsvormen. Gezien de ernst van de problemen bij deze jongeren is het niet verwonderlijk dat dit type zorg vaak beperkte resultaten laat zien. Zo laat 30 tot 64% van de jongeren binnen een jaar na vertrek uit een justitiële jeugdinrichting opnieuw delinquent gedrag zien. Ondanks deze kennis over uitkomsten kan gesloten residentiële zorg gezien worden als een ‘zwarte doos’, omdat informatie over de inhoud en kwaliteit van de geboden zorg schaars is.

Doel van het proefschrift is om de onderliggende factoren te onderzoeken die samenhangen met een succesvol behandelverloop bij adolescenten in de gesloten residentiële zorg. Beter inzicht in succesfactoren is essentieel voor het bewerkstelligen van adequate behandeling. Harder onderzocht zowel risicofactoren bij deze adolescenten; dat zijn gebeurtenissen of omstandigheden die samenhangen met een grotere kans op (ernstig) delinquent gedrag, als behandelingrediënten die als belangrijk worden beschouwd voor het behalen van positieve uitkomsten. Uit de resultaten komt naar voren dat het motiveren van adolescenten voor behandeling en het ontwikkelen van positieve relaties tussen adolescenten en medewerkers belangrijke succesfactoren zijn. Het proefschrift laat zien dat zowel kenmerken van jongeren als van het zorgproces essentiële startpunten zijn voor het verbeteren van uitkomsten van gesloten residentiële jeugdzorg.

Annemiek Harder (Hengelo, 1982) studeerde psychologie in Groningen en deed haar promotieonderzoek bij de afdeling Orthopedagogiek van de RUG, waar ze als universitair docent werkzaam is. Het onderzoek werd medegefinancierd door jeugdinrichting Het Poortje.