De Russische exportstrategie voor gas

Promovendus Tom Smeenk onderzocht de investeringsstrategie van Gazprom bij de Russische gasexporten en het marktgedrag in de exportmarkt. Hierbij lag de nadruk op Europese infrastructuurprojecten en in het licht van de geopolitieke context. De grote gasreserves maken dat Rusland een goede uitgangspositie heeft om te profiteren van de export van aardgas, ook al kampt het met toenemende concurrentie en staat de toekomstige gasvraag onder druk.

De gasopbrengsten zijn een belangrijke inkomstenbron voor Rusland. Het door de staat gecontroleerde gasbedrijf Gazprom is grotendeels afhankelijk van Europa voor de inkomsten in harde valuta. Voor Rusland en Gazprom zijn het behoud en uitbreiding van de inkomstenstroom uit de gasexport van vitaal economisch belang. In dat verband fungeert gasinfrastructuur, zoals de Nord- en South Stream-gaspijpleidingen, als een belangrijk instrument om Gazproms marktaandeel uit te breiden in zowel bestaande markten als groeimarkten in Europa.

Smeenk gebruikt een ’real-option game’-model om de waarde van infrastructuur te beoordelen in het licht van de onzekerheden over de vraag en van potentiële concurrentie. Het blijkt dat Gazproms infrastructuurinvesteringen een strategisch-economisch karakter hebben om mogelijkerwijs toekomstige first-mover voordelen te gelde te maken.

Het toegepaste model is evenwel sterk gestileerd. Daarom dienen ook andere aspecten te worden meegenomen in de beoordeling van investeringen. Behalve de uitbreiding van Gazproms marktaandeel kunnen infrastructuurinvesteringen eventuele transitrisico’s spreiden. Organisatorische beperkingen van Gazprom om infrastructuur te realiseren kunnen echter dergelijke investeringen ter discussie stellen. Bovendien zijn de positie van Gazprom en Russisch gas onder druk komen te staan door Europees (regulerings)beleid ten gunste van alternatieve gas- en energiebronnen. De gewenste marktuitkomsten voor Gazprom zijn van invloed op de prioriteitsstelling van Russische investeringen binnen de gaswaardeketen.

Curriculum vitae
Tom Smeenk (Zutphen, 1981) volgde zijn opleiding aan de Faculteit der Letteren (internationale betrekkingen en internationale organisatie) en aan de Faculteit Economie en Bedrijfskunde van de RUG. Hij verrichtte zijn promotieonderzoek bij het Clingendael International Energy Programme in Den Haag en de Faculteit Economie en Bedrijfskunde in Groningen. Hij blijft verbonden aan Instituut Clingendael. Smeenk promoveert op 8 juli 2010 (14.45u, Academiegebouw) bij prof.dr. J.G. van der Linde en prof.dr. F.M. Tempelaar. De titel van het proefschrift is 'Russian gas for Europe: creating access and choice. Underpinning Russia's gas export strategy with Gazprom's infrastructure investments'