Skip to ContentSkip to Navigation
Over ons Actueel Nieuws Nieuwsberichten

NWO-Groot subsidie voor een innovatieve radiocamera

07 juni 2010
De Westerbork Synthese Radio Telescope bestaat uit 14 schotels, elk met een diameter van 25 meter. De schotels staan op een perfecte oost-west lijn met een lengte van 2.7km. In het brandpunt van iedere schotel bevindt zich een radioantenne waarmee de zwakke signalen uit het heelal worden gemeten. De signalen van alle antennes worden in een supercomputer gecombineerd om digitale afbeeldingen van de hemel te maken. Met de huidige antennes beslaan deze afbeeldingen een gebiedje aan de hemel ter grootte van de volle maan. Met behulp van de APERTIF ʻAntenna Arrayʼ zal dit aanzienlijk worden vergroot.
De Westerbork Synthese Radio Telescope bestaat uit 14 schotels, elk met een diameter van 25 meter. De schotels staan op een perfecte oost-west lijn met een lengte van 2.7km. In het brandpunt van iedere schotel bevindt zich een radioantenne waarmee de zwakke signalen uit het heelal worden gemeten. De signalen van alle antennes worden in een supercomputer gecombineerd om digitale afbeeldingen van de hemel te maken. Met de huidige antennes beslaan deze afbeeldingen een gebiedje aan de hemel ter grootte van de volle maan. Met behulp van de APERTIF ʻAntenna Arrayʼ zal dit aanzienlijk worden vergroot.
De Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) heeft, in het kader van het NWO-Groot programma, een subsidie van bijna 2,5 miljoen euro toegekend aan astronomen van ASTRON en het Kapteyn Instituut van de Rijksuniversiteit Groningen. Met deze subsidie kan een belangrijke verbetering van de Westerbork Synthese Radio Telescoop (WSRT) worden gerealiseerd waarmee de WSRT een van de meest geavanceerde radiotelescopen in de wereld blijft. Het zogenaamde APERTIF project betreft het vervangen van de huidige radioantennes, een enkele antenne op elk van de 14 WSRT schotels, door een matrix van meer dan 100 gekoppelde antennes voor iedere schotel. Met deze revolutionaire 'radiocamera' wordt het bestaande beeldveld van de WSRT, dat nu ongeveer zo groot is als de volle maan, meer dan 30 maal vergroot. Deze uitbreiding van het beeldveld stelt sterrenkundigen in staat om op geheel nieuwe wijze sterrenstelsels, pulsars en magnetische velden in de kosmos te bestuderen. De vereiste technologische ontwikkeling voor dit geavanceerd antennesysteem is gefinancierd met eerdere subsidies van NWO en de Europese Unie. De nu toegekende NWO subsidie is een belangrijk succes voor de wetenschappelijke inbedrijfstelling en exploitatie van deze technologie op de WSRT.
De beeldvergroting die met APERTIF mogelijk wordt gemaakt. Hiermee kan een gebied 30 maal zo groot als de volle maan in één keer in kaart worden gebracht.
De beeldvergroting die met APERTIF mogelijk wordt gemaakt. Hiermee kan een gebied 30 maal zo groot als de volle maan in één keer in kaart worden gebracht.
ASTRON heeft, in samenwerking met de Nederlandse universiteiten en het Kapteyn Instituut in het bijzonder, een sterke traditie in het ontwikkelen en toepassen van nieuwe technologieën voor de radiosterrenkunde en heeft hierin wereldwijd een leidende rol. De ontwikkelingen zijn met name gericht op het toepassen van zogenaamde 'Antenna Array' technologie waarbij het klassieke idee van schotels, elk met een enkele antenne, wordt losgelaten. Door gebruik te maken van ʻAntenna Arrayʼ technologie kan het vermogen van radiotelescopen om nauwkeurige beelden te maken van grote delen van de hemel aanzienlijk worden verbeterd. Deze nieuwe technologie is op meerdere manieren toepasbaar. De functionaliteit van de LOFAR telescoop, die op 12 juni door Koningin Beatrix zal worden geopend, is eveneens gebaseerd op deze technologie. Dankzij de ontwikkeling van ʻAntenne Arrayʼ technologie spelen ASTRON en de Nederlandse sterrenkunde een belangrijke rol in het realiseren van de Square Kilometre Array (SKA). De SKA, een futuristische radiotelescoop die 100 keer gevoeliger zal zijn dan de WSRT of LOFAR, zal worden gebouwd door een internationaal consortium van instituten en universiteiten waarbij Nederland een leidende rol zal spelen.
Prototype van het APERTIF antenne-systeem in het brandpunt van één van de WSRT schotels. De afmeting van de ʻAntenna Arrayʼ is ongeveer 1x1 meter.
Prototype van het APERTIF antenne-systeem in het brandpunt van één van de WSRT schotels. De afmeting van de ʻAntenna Arrayʼ is ongeveer 1x1 meter.
Dit jaar wordt het 40-jarig bestaan van de WSRT gevierd. Dankzij de vele verbeteringen die in de loop van de tijd zijn aangebracht, heeft de WSRT zijn vooraanstaande plaats in de wereldwijde radiosterrenkunde kunnen behouden. De laatste belangrijke verbetering van de WSRT is ruim 10 jaar geleden uitgevoerd. Nu de WSRT met behulp van APERTIF opnieuw wordt gemoderniseerd, zal deze Nederlandse radiotelescoop nog vele jaren zijn prominente rol blijven spelen.
Computermodel van het stralingspatroon (rood) van individuele antennes in het ʻAntenna Arrayʼ van APERTIF. Door het combineren van deze stralingspatronen kunnen de gevoeligheid en het beeldveld van de WSRT vergroot worden.
Computermodel van het stralingspatroon (rood) van individuele antennes in het ʻAntenna Arrayʼ van APERTIF. Door het combineren van deze stralingspatronen kunnen de gevoeligheid en het beeldveld van de WSRT vergroot worden.

Contact

Dr. Tom Oosterloo
senior astronomer
Nederlands Instituut voor Radioastronomie (ASTRON)
Oude Hoogeveensedijk 4
7991 PD Dwingeloo, Nederland
http://www.astron.nl
Tel. : 0521-595100
Email: oosterloo astron.nl

Prof.dr. Marc Verheijen
Rijksuniversiteit Groningen
Kapteyn Instituut
Landleven 12
9747 AD Groningen, Nederland
http://www.astro.rug.nl
Tel. : 050-3634073
Email: verheyen astro.rug.nl

Laatst gewijzigd:16 juni 2019 12:35
View this page in: English

Meer nieuws