Skip to ContentSkip to Navigation
Over ons Actueel Nieuws Nieuwsberichten

Regulation of antibiotic production in Streptomyces coelicolor. A bacterial hormone receptor variant and the awakening of a cryptic antibiotic biosynthesis gene cluster

07 mei 2010

Promotie: dhr. M. Gottelt, 14,45 uur, Academiegebouw, Broerstraat 5, Groningen

Proefschrift: Regulation of antibiotic production in Streptomyces coelicolor. A bacterial hormone receptor variant and the awakening of a cryptic antibiotic biosynthesis gene cluster

Promotor(es): prof.dr. L. Dijkhuizen

Faculteit: Wiskunde en Natuurwetenschappen

Contact: Marco Gottelt, tel. 050-3632160, e-mail: m.gottelt@rug.nl

Ontdekking methode om bacteriën nieuwe antibiotica te laten produceren

Marco Gottelt is erin geslaagd een bacterieel hormoonsysteem op zo’n manier te manipuleren dat bepaalde slapende genen ontwaakten en de bacterie een nieuw antibioticum ging maken. Deze techniek biedt wellicht mogelijkheden bij de zoektocht naar nieuwe antibiotica.

In de afgelopen jaren is gebleken dat steeds meer ziekteverwekkende bacteriën resistent worden tegen bestaande antibiotica, terwijl het aantal werkelijk nieuwe antibiotica juist aan het dalen is. Het zoeken naar nieuwe antibiotica is dan ook weer in het middelpunt van de wetenschappelijke belangstelling komen te staan.

Meer dan driekwart van de klinisch gebruikte antibiotica zijn natuurlijke producten die oorspronkelijk veelal afkomstig zijn van schimmels en bepaalde bodembacteriën (streptomyceten). In streptomyceten wordt de synthese van antibiotica aan of uit gezet afhankelijk van de groeiomstandigheden. Antibioticaproductie in Streptomyces coelicolor wordt gecontroleerd door zogeheten bacteriële hormonen. Via deze signaalmoleculen communiceren de miljoenen cellen van een S. coelicolor kolonie met elkaar waardoor de antibioticaproductie in al deze cellen tegelijk op gang komt, wellicht om snel een effectieve antibioticadosis te maken in de concurrentie met andere bacterien in de bodemomgeving.

Met behulp van moleculair-biologische technieken is Gottelt erin geslaagd om dit reguleringsysteem uit te zetten. Dit resulteerde prompt in de synthese van een nieuw antibioticum: door het verwijderen van een enkel regulatoreiwit (ScbR2), werden een nooit eerder waargenomen geel pigment (yCPK) en een onbekend antibioticum (abCPK) nieuw gevormd. Dit nieuwe antibioticum bleek werkzaam te zijn tegen een breed scala aan potentieel schadelijke bacteriën. Verwijdering van de regulator ScbR2 resulteerde in activatie van een groep van genen, de cpk gencluster. Dit gen cluster bleek nodig te zijn voor de synthese van zowel yCPK als abCPK. Na optimalisatie van de groeiomstandigheden produceerde de S. coelicolor mutant aanzienlijke hoeveelheden van het abCPK antibioticum molecuul, bruikbaar voor verder onderzoek.

In tal van andere antibioticaproducerende bacterien zijn vergelijkbare regulatiesystemen en inactieve antibiotica genclusters aanwezig. Het werk van Gottelt toont aan dat door het uitschakelen van zo’n regulatiesysteem deze slapende genen actief worden. Een vergelijkbare aanpak is mogelijk in andere bacteriën en zal potentieel dus kunnen resulteren in de ontdekking van veel meer nieuwe antibiotica om resistente ziekteverwekkers te bestrijden.

Marco Gottelt (Duitsland, 1978) studeerde biologie aan de universiteit van Tübingen. Zijn promotieonderzoek deed hij bij Microbiële fysiologie van het Groningen Graduate School of Science (GGSS). Het werd gefinancierd door de Europese Unie.

Laatst gewijzigd:13 maart 2020 01:14
View this page in: English

Meer nieuws

  • 18 maart 2024

    VentureLab North helpt onderzoekers op weg naar succesvolle startups

    Het is menig onderzoeker al overkomen. Tijdens het werken vraag je je opeens af: zou dit niet ontzettend nuttig zijn voor de mensen buiten mijn onderzoeksveld? Er zijn allerlei manieren om onderzoeksinzichten te verspreiden. Denk bijvoorbeeld aan...

  • 04 maart 2024

    Een plantaardige sensor

    In Makers van de RUG belichten we elke twee weken een onderzoeker die iets concreets heeft ontwikkeld: van zelfgemaakte meetapparatuur voor wetenschappelijk onderzoek tot kleine of grote producten die ons dagelijks leven kunnen veranderen. Zo...

  • 11 december 2023

    Join the 'Language and AI' community

    As a part of the Jantina Tammes School, the 'Language and AI' theme is an interdisciplinary initiative that aims to encourage collaboration among academics, PhD candidates, students, and industry representatives who share a keen interest in the...