Overal sporen van menselijke activiteit op Antarctisch schiereiland

Honderd jaar van exploitatie en exploratie heeft op het Antarctisch schiereiland sporen van menselijke activiteiten nagelaten op alle sneeuw- en ijsvrije plekken. Dit kwetsbare natuurgebied is hierdoor meer aangetast dan tot nu toe werd aangenomen. Met deze constatering kwam de internationale expeditie thuis die georganiseerd en geleid was door onderzoekers van het Arctisch Centrum van de Rijksuniversiteit Groningen.

Het Antarctisch Schiereiland of het Palmerschiereiland is het meest noordelijk gelegen gedeelte van het vasteland van Antarctica. De expeditie naar dit gebied werd uitgevoerd door vijf onderzoekers uit Zweden, Noorwegen en Nederland. Men verplaatste zich met een eigen schip en bij iedere landing werd een inventarisatie en kartering van de menselijke activiteiten in het gebied gemaakt. De resultaten van het onderzoek zullen binnenkort gepubliceerd worden in internationale wetenschappelijke tijdschriften.

Grootschalige walvisvangst

De expeditieleden constateerden tijdens hun vier weken durende verkenningen op het Antarctisch schiereiland dat vrijwel ieder stukje sneeuw- en ijsvrij gebied door mensen ooit is of nog steeds wordt gebruikt. Op veel plaatsen troffen de onderzoekers resten aan van menselijke activiteiten.
De gevonden ankerkettingen, olievaten, steenkool, houtresten, scheepswrakken en waterboten uit het begin van de twintigste eeuw tonen aan dat de mens vrijwel alle eilanden in de baaien van het gebied heeft gebruikt voor de walvisvangst.
Deze grootschalige exploitatie van de walvispopulaties in het gebied heeft ook voor de mariene ecosystemen grote consequentie gehad. Vrijwel overal is de samenstelling van de flora en fauna door menselijke activiteiten gewijzigd en is van de oorspronkelijke situatie niet veel meer over.

Militaire bases

Ondanks dat in het Antarctisch Verdrag afspraken zijn vastgelegd om geen enkele territoriale claim te erkennen, wordt tegenwoordig iedere sneeuw- of ijsvrije plaats in het gebied gebruikt als vestigingsplaats voor een basis van één van de drie claimende staten: Chili, Verenigd Koninkrijk en Argentinië.
De bases worden in de regel bemenst door militairen die daar zouden zijn om de logistiek te verzorgen voor onderzoekers. Nadere informatie leert dat er op de meeste bases zelden een onderzoeker aanwezig is en dat er nauwelijks onderzoek wordt uitgevoerd.

Schooltje

Het lijkt er op dat de militairen zich vooral bezighouden met het controleren van het gebied. Op een van de bezochte bases, de Argentijnse basis Esperanza woonden zelfs negen families, met totaal 21 kinderen, die tijdens de overwintering les krijgen in een schooltje dat online is verbonden met onderwijsinstellingen in Argentinië. Ook hier gaat het eerder om een aanwezigheid op de basis dan om het doen van wetenschappelijk onderzoek.

Noot voor de pers

Nadere informatie: prof.dr. Louwrens Hacquebord of dr. Dag Avango, Arctisch Centrum, RUG; tel. 050 – 363 6834; e-mail: L.Hacquebord@rug.nl