Nieuw wiskundig model voor het ontstaan der soorten

In tegenstelling tot wat Darwin dacht, versterken processen van natuurlijke en seksuele selectie elkaar bij de vormen van diersoorten. Dat blijkt uit een wiskundig model dat is opgesteld door drie biologen waaronder de Groningse hoogleraar theoretische biologie prof.dr. Franjo Weissing. Het onderzoek is 18 december 2009 in Science gepubliceerd.

Darwin opperde in zijn beroemde boek 'On the Orgin of Species' het idee dat natuurlijke selectie – dat wil zeggen: aanpassing aan de omgeving – er voor zorgt dat nieuwe soorten ontstaan uit een bestaande soort. Tegenwoordig wordt in de wetenschap echter nog steeds gediscussieerd over de vraag of dit proces tot meer kan leiden dan tot ontstaan van ecotypen – varianten van een soort die zich hebben aangepast aan verschillende ecologische omstandigheden. Het onderscheid tussen soorten gaat verder; er is pas sprake van een aparte soort als wederzijdse paring niet meer vruchtbaar is.

Sander van Doorn (University of Bern, Zwitserland), Pim Edelaar (Estación Biológica de Doñana, Spanje) en Franjo Weissing (Rijksuniversiteit Groningen) laten zien hoe de uitwisseling van genen tussen verschillnde ecotypen wordt verijdeld door een wisselwerking van natuurlijke en seksuele selectie. Met behulp van een wiskundig model toonden ze aan, dat natuurlijke selectie bij de vrouwjes van een diersoort een voorkeur laat evolueren voor de mannetjes die door hun gedrag of uiterlijk het duidelijkst laten zien dat ze zich aan nieuwe lokale omstandigheden hebben aangepast. Zo gauw dit proces van seksuele selectie van de grond komt, versterkt het de natuurlijke selectie. Zo ontstaat uiteindelijk een nieuw ecotype, dat zo ver van zijn voorvader afstaat dat kruisen niet meer mogelijk is.

Deze wederzijdse versterking staat, aldus de onderzoekers, in schril contrast met het gebruikelijke, van Darwin afkomstige idee dat seksuele selectie het proces van natuurlijke selectie zou tegenwerken. Aanpassing aan de omgeving blijkt niet alleen de drijfveer achter de evolutie binnen een soort, maar jaagt ook de macro-evolutie – het ontstaan van aparte takken aan de stamboom van het biologisch leven – aan. De onderzoekers kondigen in het artikel aan dat ze hun ideeën op korte termijn willen gaan testen in kruisbekvinken, stekelbaarsjes en andere diersoorten waarmee biologen onderzoek verrichten naar de relatie tussen paarvorming en aanpassing aan de omgeving.

Noot voor de pers

Meer informatie: prof.dr. F.J. Weissing, tel.: 050-363 4615/2131, e-mail: f.j.weissing rug.nl