Proefschrift: 'Promotiemogelijkheden: een beloningsinstrument met een bonus'

Hoe kun je werknemers motiveren? Met een beloning in de vorm van geld of met promotiekansen? Door ze te stimuleren met carrièrekansen binnen of buiten het bedrijf? Over dergelijke vragen op het gebied van de ‘Personnel Economics’ schreef Marco van Herpen zijn proefschrift. Hij onderzocht hoe werknemers het ontwerp van een beloningssysteem, de interne arbeidsmarkt en externe carrièrekansen waarderen, zodat hun prestaties toenemen.

Van Herpen keek onder meer bij twee beursgenoteerde Nederlandse bedrijven naar de effecten van het beloningssysteem op werknemersmotivatie. Het beloningssysteem is hierbij opgesplitst in twee componenten: geldelijke beloning en promotiekansen. De resultaten laten zien dat er een positieve relatie bestaat tussen de perceptie van "eerlijkheid" en "beheersbaarheid" van de geldelijke component van het beloningssysteem en extrinsieke motivatie. Er bleek echter geen bewijs voor een relatie tussen de karakteristieken van geldelijke beloning en intrinsieke motivatie.

De tweede component van een belonings­systeem behelst promotiekansen. Het vooruitzicht op een promotie heeft een positieve relatie met extrinsieke motivatie en kan dus dienen als substituut voor verschillende vormen van geldelijke beloning zoals variabele beloning. Bovendien heeft een gerealiseerde promotie als bonus een positief effect op intrinsieke motivatie.

Promotiekansen
Tevens onderzocht Van Herpen welk type bedrijven promotiekans gebruiken als beloningsinstrument. Gebruikmakend van een database met Deense ondernemingen zijn bedrijven geïdentificeerd die werknemers een intern carrièrepad aanbieden. De resultaten laten zien dat vooral grote, winstgevende en groeiende ondernemingen werknemers op een lager niveau de organisatie binnen laten stromen, zodat de nieuwe werknemers intern een carrièrepad kunnen volgen.

Job-hoppen
Ten slotte richtte het onderzoek zich op doorlopende arbeidsrelaties. Is het positief of negatief dat werknemers hun hele leven bij dezelfde organisatie werkzaam zijn? Van Herpen stelt dat het wisselen van werkgever gunstige gevolgen kan hebben. Nieuwe vaardigheden kunnen bijvoorbeeld worden gecombineerd met reeds aanwezige kennis, waardoor een nieuwe waardevolle vorm van menselijk kapitaal ontstaat. De resultaten duiden erop dat mobiliteit een gunstig effect heeft op het loon van werknemers. De opgebouwde kennis bij vorige werkgevers wordt gewaardeerd door organisaties. Oftewel, "job-hoppen" loont.

Dit laatste onderzoek laat het belang zien voor werknemers om flexibel te zijn in het wisselen van werkgever om zodoende vaardigheden en kennis te combineren. Bovendien creëren zij met deze mobiliteit vrije posities voor werknemers van lagere niveaus in de oude organisatie om door te stromen. Deze observaties voegen extra dimensies toe aan de discussie over bescherming van werknemers en ontslagrecht; een meer flexibele arbeidsmarkt kan positieve gevolgen hebben voor de motivatie en productiviteit van zowel de zittende als de vertrekkende werknemers.

Curriculum vitae
Marco van Herpen (Heesch, 1978) studeerde economie aan de Universiteit van Tilburg. Hij verrichtte zijn onderzoek bij SOM, met een Marie Curie Fellowship van de EU. Van Herpen promoveert op  25 januari 2007 (13.15 uur) tot doctor in de economische wetenschappen bij prof.dr. C. Cools en prof.dr. M. van Praag. De titel van het proefschrif is:  Pay, promotions and performance: essays on personnel economics. Van Herpen werkt nu als consultant bij The Boston Consulting Group.