Wetenschapswinkel: 'Groei glastuinbouw in Oost-Groningen blijft beperkt'

De Nederlandse glastuinbouwsector staat bekend als dynamisch, innovatief en zeer exportgericht. De bekende Amerikaanse econoom Michael Porter typeert het Nederlandse glastuinbouwcomplex zelfs als één van de krachtigste clusters ter wereld. Dit lijkt echter niet te gelden voor de glastuinbouw in Groningen, volgens een onderzoek van de wetenschaps­winkel Economie & Bedrijfskunde .

Economiestudent Gerjan Elzerman onderzocht de toekomstperspectieven van de glastuinbouw in Groningen. De bedrijven bevinden zich hoofdzakelijk in de glastuinbouw­gebieden in Sappemeer en Zuidbroek in de gemeente Menterwolde. Qua omvang is het slechts een fractie van de landelijke glastuinbouw, in totaal gaat het om zo'n dertig bedrijven.

Elzerman vergeleek de kenmerken van het glastuinbouwgebied met andere glastuinbouwgebieden in Noord-Nederland. Ook betrok hij de geschiedenis van de glastuinbouw, recente ontwikkelingen in de Nederlandse glastuinbouw, de marktstructuur en het overheidsbeleid bij zijn analyse. Hieruit blijkt dat de perspectieven voor de groei van de glastuinbouwsector in Hoogezand-Sappemeer/Menterwolde weinig rooskleurig zijn. De oorzaken zijn: verwacht aanbodoverschot van kavels, negatief imago, ongunstige geografische ligging en passief overheidsbeleid.

De behoefte aan glastuinbouwkavels in Nederland is geringer dan men in 2000 verwachtte; het jaar waarin de Rijksoverheid een nieuw glastuinbouwbeleid presenteerde. Als de nieuwe, groot opgezette provinciale projectlocaties tot ontwikkeling komen ontstaat rond de jaren 2010-2015 een overaanbod van minimaal 600 hectare. Tegelijkertijd heeft de regio Hoogezand-Sappemeer geen direct beschikbare tuinbouwkavels op de enige locatie waar nieuwbouw mogelijk is. Die is in handen van agrariërs waarvan tuinders de grond eerst moeten kopen, vervolgens ontwikkelen en pas dan aan de opbouw van een nieuw bedrijf kunnen beginnen.

Het Noorden is weinig populair onder Westlandse tuinders en van de noordelijke glastuinbouwlocaties is Hoogezand-Sappemeer het minst populair. Deels is het negatieve imago op vooroordelen gebaseerd, deels is het terecht. Zo hebben de andere, grotere glastuinbouwgebieden in het Noorden tuinders meer te bieden, zoals samenwerking in de vorm van collectieve voorzieningen voor energie en gietwater. Dit alles ontbreekt in de regio Hoogezand-Sappemeer. De regio heeft wel voordelen zoals lage grondprijzen, maar dat geldt ook voor andere locaties in Noord-Nederland.

De regio Hoogezand-Sappemeer biedt wel kansen voor grotere bedrijven die op individuele basis kostenbesparingen realiseren en onafhankelijk opereren. Dit zijn vooral de potplanten­bedrijven. Die kunnen bovendien profiteren van de positieve ligging ten opzichte van de markten in Duitsland en Scandinavië. Het toekomstige logistieke centrum in Eelde doet onderzoek naar de mogelijkheden om vanuit Eelde direct deze afzetmarkten in het Oosten te bedienen.