Nederland ontwikkelt met Macroscoop nieuwe blik op sociale en culturele veranderingen

Hoe beïnvloeden verhalen de manier waarop mensen elkaar zien en hoe zijn deze verhalen in de loop der tijd veranderd? Waarom blijven sommige gemeenschappen bij elkaar terwijl andere uiteenvallen? En wat zorgt ervoor dat vertrouwen groeit – of juist vervaagt – in een tijdperk van constante informatie? De macroscoop moet hierin helderheid brengen. 

De Macroscoop is een nieuw te ontwikkelen onderzoeksinfrastructuur waarmee onderzoekers kunnen observeren en begrijpen hoe samenlevingen zich ontwikkelen. Zo kunnen onderzoekers met de Macroscoop datasets uit sociale, culturele en digitale domeinen van de gehele Nederlandse bevolking veilig koppelen en analyseren.

Brede samenwerking

Binnen het project werken 14 Nederlandse universiteiten samen met toonaangevende instituten, waaronder het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS), de Koninklijke Bibliotheek (KB), het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid (B&G) en het KNAW Humanities Cluster. De Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) trekt € 16,8 miljoen euro uit voor het project. Het consortium draagt daar nog eens € 4 miljoen euro bij.

‘De Macroscoop wordt een belangrijk ontmoetingspunt tussen de sociale wetenschappen en de geesteswetenschappen’, aldus prof. dr. Susan Aasman die vanuit de Faculteit der Letteren een belangrijke trekker is in de uitvoering van het project. ‘Het stelt ons in staat om in en uit te zoomen – om te zien hoe onze taal, cultuur en instituties in de loop der tijd veranderen, en hoe allerlei dagelijkse keuzes van mensen die transformaties vormgeven.’

De Macroscoop bestaat uit vier onderling verbonden elementen:

1. Beveiligde datakluizen, waar gevoelige informatie wordt opgeslagen en beschermd;

2. Geünificeerde databronnen, die enquêtes, archieven en digitale gegevens combineren;

3. AI-tools, ontwikkeld en geëvalueerd ter ondersteuning van onderzoek;

4. Een openbare toegangsportal, waarmee zowel wetenschappers als burgers toegang hebben tot bevindingen.

Cruciale verbanden zien

Voor onderzoekers zoals Nathalie Fridzema, die de vroege geschiedenis van het web bestudeert, is het combineren van verschillende databronnen en het toepassen van AI-tools bijzonder belangrijk. ‘Het bestuderen van hedendaagse media omvat het navigeren door transmediale gebeurtenissen in verschillende overlappende databases, mediatypen, zoeksystemen en toegankelijkheid niveaus. Macroscope helpt me deze complexiteit te beheersen en cruciale verbanden te zien binnen het huidige erfgoedlandschap.’

Macroscope bundelt de krachten van ODISSEI (de nationale infrastructuur voor sociale en economische data) en CLARIAH-NL (de nationale infrastructuur voor de kunsten en de geesteswetenschappen)..In 2030 zal de Macroscope fungeren als een gemeenschappelijk infrastructuur voor de Nederlandse onderzoeksgemeenschap – een brug tussen disciplines, van sociologie tot communicatiewetenschap, van taalkunde tot datawetenschap, van mediastudies tot geschiedenis.

Klik hier voor het persbericht van CLARIAH-NL.